ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІ БАР ҚОНЫС АУДАРҒАН БАЛАЛАРДЫ ӘЛЕУМЕТТЕНДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университетіндегі REACH жобасы – ерекше білім беру қажеттіліктері бар қоныс аударған балаларға арналған оқу кеңістігін және бағдарламасын құру үлгісін қалыптастырған бірегей тәжірибе. Жобаға балалардың ата-аналары, мектеп мұғалімдері, мектеп психологтары, еріктілер қатысып, әдістемелік қолдау жасады.

Мақаланың мақсаты - ғылыми жоба аясында жүргізілген зерттеу негізінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар босқын балаларды әлеуметтендіру проблемаларын анықтау.

2021-2024 жылдарға арналған халықаралық серіктестік аясында жасалған жоба жұмысына Канаданың Simon Fraser университеті, Иорданияның Yarmouk университеті, Түркияның Чанаккале университетінің ғалымдары соғыс болған елдерден қоныс аударған балаларды қоғамға бейімдеу, білім беру және оларды қажетті ресурстармен қамтамасыз ету мақсатында ауқымды жұмыстар атқарды. Атырау университетінің жоба мүшелері Сирия еліндегі соғыстан қайта оралған бірнеше жанұядағы ерекше балалармен зерттеулер жүргізді.

Атырау университетінде құрылған Kids University аясында ерікті студенттер өнерге негізделген зерттеу нәтижелерінің қолданылуы ерекше қажеттілігі бар балаларды қолдау мақсатында тиімді екенін көрсетті. Өнер, музыка және драма элементтерін пайдалануда эмоционалды көрініске бағытталған терапиялық мақсаттарды қамтамасыз ете отырып, балаларды қызықтырып және оларды оқуға ынталандырды.

Бұл мақалада қоныс аударған ерекше балалармен жұмыс атқаратын және осы салада зерттеумен айналысатын ғалымдарға құнды тәжірибе, балалардың ерекше қажеттіліктерін қанағаттандыратын әдістемелік қолдаудың маңыздылығын көрсетеді.

1. Сулейменовa Р.А. Проблемы и основные тенденции рaзвития специaльного обрaзовaния в Республике Кaзaхстaн. Вестник Кaзахский национальный педагогический университет имени Абaя, серия «Специaльнaя педaгогикa». — Алматы. — №1(4). — 2019. — C. 3-13

2. Жaнділдaевa Ж. Инклюзивті білім беру мaзмұны. Қaзaқстaн мектебі. — Алматы. — №7. — 2021. — Б. 60-61

3. Жусан операциясы: нақты нәтижелер. [Электрондық ресурс] — URL: https://egemen.kz/article/212353-zhusan-operatsiyasy-naqty-natidgeler (қаралу уақыты: 03.04.2024)

4. Williamson R.L., Alodat A.M., Shilibekova A., Aldabaibeh A., Sultangbubiyeva A. & Cetin B. (2024). Translating Inclusion: A Model to Relationally Frame International Inclusive Education Comparative Research. In Tiwari A. (Chair), Re-conceptualizing Comparative International Studies: Building Models for Deeper Understanding [Symposium], American Educational Research Association Annual Meeting, Philadelphia, Pennsylvania, United States of America. 3 p.

5. Council of Canadians with Disabilities. (2022). Celebrating our Accomplishments. 21 p.

6. Connor D.J. (2020). Who “owns” this/ability? The cultural work of critical special educators as insider- outsiders. Theory & Research in Social Education. 42 (4). P. 494-513

7. Lenette C. (2019). Art-based methods in refugee research. Springer Nature Singapore Pte. Ltd. 254 p.

8. Pollock T.G., & Bono J.E. (2020). Being Scheherazade: The importance of storytelling in academic writing. Academy of Management Journal. 56(3). P. 629-634

9. Kara H. (2020). Creative research methods in the social sciences: A practical guide. Bristol, UK.: Policy Press. 521 p.

10. Оспaнбaевa М.П., Құрмaновa С.Н. Ерекше білім қaжеттілігі бaр оқушылaрды психологиялық- педaгогикaлық сүйемелдеу шaрттaры. Абaй aтындағы Қaзaқ ұлттық педaгогикaлық университетінің Хaбaршысы, «Психология» сериясы. — Алматы. — №2. — 2018. — Б. 102-107

11. Warr D., Waycott J., Guillemin M., & Cox S. (2020). Ethics and visual research methods: Theory, methodology, and practice. US: Palgrave Macmillan. P. 1-16