Қазақстан халқының өмір сүру сапасы: мәселелері мен шешу жолдары

ХХ ғасырдың ортасында экономикалық әдебиеттерде "өмір сапасы" категориясы қолданылады. Дәл осы кезеңде бұл тұжырымдаманы белсенді ғылыми зерттеулер жүргізіле бастады. Бастапқы кезеңде талданатын тұжырымдама халықтың денсаулығымен, қоршаған ортаны қорғаумен, қалалардың дамуымен байланысты болды.

«Өмір сапасы» тіркесін алғаш рет Нобель сыйлығының лауреаты экономист Дж. Гэлбрейт өзінің әйгілі «молшылық қоғамы» монографиясында (1958) қолданды. Әлеуметтік-экономикалық әдебиеттерде бұл категория 1963 жылдан кейін АҚШ президенті Джон Кеннеди «ұлттың жағдайы туралы баяндамада» айтқан кезде жиі қолданыла бастады.

Мақаланың негізгі мақсаты бірнеше көрсеткіштерден тұратын, сондай-ақ мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік саясатымен айқындалатын Интегралдық көрсеткіш ретінде Қазақстан халқының өмір сүру сапасын талдау болып табылады. Халықтың өмір сүру сапасының көп қырлылығын ескере отырып, мемлекеттің Қазақстан халқының өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі экономикалық және әлеуметтік саясаты ұзақ мерзімді болуға, тиісінше көпжақты сипатқа ие болуға және жан басына шаққандағы табысты ұлғайтуға бағытталуға тиіс. Жұмыстың ғылыми маңыздылығы - Қазақстан халқының өмір сүру сапасын талдау, ал оның мәні халықтың әл-ауқатын жақсарту жөніндегі нақты ұсыныстардағы практикалық маңыздылығы болып табылады.

1. Quality of Life Index by Country 2023 [Электронный ресурс] – URL: https://www.numbeo.com/quality-of-life/rankings_by_country.jsp?title=2023&displayColumn=0 (дата обращения 11.02.2024)

2. Жиентаев С.М., Бермухаметова З.Ж. Аграрно-экономические основы продовольственной безопасности Казахстана в современных условиях. Региональные агросистемы: экономика и социология. Международная научно-практическая конференция «Условия и факторы достижения продовольственной безопасности и реализации конкурентных преимуществ агропродовольственного комплекса государств – участников Содружества Независимых Государств в составе мировой продовольственной системы», посвященная 300-летию Российской академии наук. – №1. – 2024. – С. 13–20.

3. Об утверждении Перечня социально значимых продовольственных товаров [Электронный ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2300032474 (дата обращения 15.09.2023)

4. Тюменцев Р.Ю. Теоретические и методологические аспекты оценки качества жизни населения. Журнал. Теория и практика современной науки. – №6 (60). – 2020. С. 358 – 363.

5. Чернов А.Ю. Пути повышения качества жизни населения как фактора человеческого потенциала при ограниченных финансовых ресурсах государства. Экономика. Налоги. Право. - 2023. – 16 (2) 7. C. 48-58.

6. Стихи. Поэмы. Проза. Абай. - Алматы: Мектеп, - 2023. – 189 с.

7. Economic Research institute. 2023. № 3. Национальный рейтинг качества жизни в городах Казахстана. [Электронный ресурс] – URL: https://eri.kz/documents/Regionalnye_issledovanija/Raiting2023 (дата обращения 15.09.2023)

8. Гайсина С.Н. Повышение качества жизни населения как социальный вектор развития Казахстана. 2022, №2 (150).

9. Потребление продуктов питания в домашних хозяйствах Республики Казахстан (II квартал 2023г.) [Электронный ресурс ] – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-life/publications/6430/ (дата обращения 12.08.2023)

10. МЗП, МРП, прожиточный минимум за 1995 - 2024 годы [Электронный ресурс] – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1026672&pos=2;-72#pos=2;-72 (дата обращения 25.01.2024)

11. Валовый внутренний продукт методом производства [Электронный ресурс] – URL: https://ranking.kz/reviews/industries/valovoj-vnutrennij-produkt-metodom-proizvodstva-yanvardekabr-2020.html (дата обращения 05.11.2024)

12. В Правительстве озвучили прогноз по росту ВВП Казахстана на 2023-2025 годы [Электронный ресурс] – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=38108615 (дата обращения 06.11.2024)

13. Основные показатели дифференциации доходов населения Республики Казахстан [Электронный ресурс] – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-life/publications/6446 (дата обращения: 07.11.2024)

14. Уровень бедности резко вырос в Казахстане [Электронный ресурс] – URL: https://www.nur.kz/nurfin/economy/2160594-uroven-bednosti-rezko-vyros-v-kazahstane (дата обращения 08.11.2024)

15. Социальная помощь государства [Электронный ресурс] – URL: https://halykfinance.kz/download/files/analytics/Obzor_sistemy_socialnoi_zaschity_28_iyunya.pdf (дата обращения 08.11.2024)

16. Губернаторов А.М., Кузнецова М.А. Показатели качества жизни населения и специфика их применения для оценки уровня развития социально-экономической системы в контексте экономической безопасности. Научно-практический журнал. Индустриальная экономика. – №5, том 3. – 2022. – С. 272–276

17. Жиентаев С.М. «Ахмет Байтұрсынұлының әлеуметтік-экономикалық көзқарастары және қазіргі заман. Қазақстанның жоғары білім мен ғылымды дамыту тұжырымдамасы-адами капитал мен инновациялардың өсуінің негізі» атты Байтұрсынов оқулары – 2024: 2024 жылдың 19 сәуіріндегі Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары: Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университеті, – 2024. – Б. 12–17.

18. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана «Экономический курс Справедливого Казахстана» [Электронный ресурс] – URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-ekonomicheskiy-kurs-spravedlivogo-kazahstana-18588 (дата обращения 20.03.2024)