Шартты түрде мерзімінен бұрын босатуды құқықтық реттеудің шетелдік тәжірибесі және оны отандық заңнамаға енгізу мүмкіндігі

Мақалада шартты түрде мерзімінен бұрын босату институтын іске асырумен байланысты қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу саласындағы әртүрлі шет мемлекеттердің тәжірибесі қарастырылады.

Заңнаманы жетілдіру және оған тиісті ережелерді енгізу мүмкіндігі мақсатында зерттелетін қылмыстық құқық институтын қолдану тәжірибесін жетілдірудің прогрессивті тәсілдерін анықтау үшін әртүрлі саяси режимі, құқықтық жүйесі, экономикалық дамуы бар мемлекеттердің заңнамалық тәжірибесін есепке алу қажеттілігі айқындалады. Жұмыста жазаны өтеуден мерзімінен бұрын босату институтының негізгі принциптері мен мазмұнын белгілейтін халықаралық ұйымдардың құжаттары келтірілген. Мақаланың мақсаты: шартты түрде мерзімінен бұрын босатуды құқықтық реттеудің шетелдік тәжірибесін қарастыру, оның озық үлгілерін қазақстандық тәжірибеде қолдану. Жазаны өтеудің міндетті мерзімін айқындау бөлігінде шет елдердің заңнамалық реттеуін талдай отырып, сотталушының қазіргі өмір шындығына үйренуіне қатысты теріс салдарларды қысқарту үшін Қазақстанның қылмыстық заңнамасында осы мерзімді қысқартудың орындылығы айқындалады. Сонымен қатар, АҚШ-тың кейбір штаттарының сотталушы берген өтінішхатқа қатысты комиссиялық қарау және сот органы үшін қорытынды беру бөлігіндегі тәжірибесі қызығушылық тудырады. Кеңес Одағының құрамында Қазақстанмен ортақ тарихи тамыры бар мемлекеттердің заңнамалық тәжірибесінің өзіндік ерекшеліктері бар, олар тек ортақ сәттерде ғана емес, сонымен қатар әр елге тән аспектілерде де көрінеді. Атап айтқанда, жазаны мерзімінен бұрын өтеуден босату мүмкіндігі пайда болатын жазалау шараларына қатысты сараланған тәсіл; осы институт қолданылатын қылмыстық жазалау шараларының тізімі. Мақалада ғалымдардың басқа мемлекеттер заңнамасының ережелерін ұлттық заңнамаға енгізу қажеттілігі туралы пікірлері келтірілген. Мақала авторлары ғылыми негіздеме жүргізген кезде және оның құқық қолдану тәжірибесіндегі ықтимал салдарын зерттеген кезде имплементация мүмкіндігін анықтайды.

1. Carlson E., Furmanska J.M. All About Parole [Электронный ресурс] – URL: Guide_All-About-Parole-.pdf(brycs.org) (дата обращения: 15.10.2023)

2. Гришко А.Я. Об имплементации законодательства России и зарубежных стран о наказаниях в виде лишения свободы. Человек: преступление и наказание. - 2016. - № 1 (92). - С. 29-34.

3. Панарина Н.М. Особенности условно-досрочного освобождения от отбывания наказания в виде лишения свободы по уголовному законодательству зарубежных стран. Уголовно-исполнительная политика и вопросы исполнения уголовных наказаний: сб. мат-лов междунар. науч.-практ. конф.: в 2 т. - Рязань: Академия ФСИН России, 2016. - Т.2. - С. 484-487.

4. Грушин Ф.В. Система экономических факторов, определяющих развитие уголовно-исполнительной политики, уголовно-исполнительного права и законодательства. - Рязань: Академия ФСИН России, 2015. - 186 с.

5. Фумм А.М. Английская прогрессивная система тюремного заключения: история и современность. Пенитенциарная наука. - 2011. - № 16. - С.68-72.

6. Серебренникова А.В. Уголовный кодекс Швейцарии. - Санкт-Петербург: Юридический центр Пресс. - 2002. - 348 с.

7. Алимпиев А. А. О реализации института условного осуждения в Республике Казахстан: тенденции и вопросы правоприменения. Научно-правовой журнал «Вестник Института законодательства и правовой информации Республики Казахстан», 2024. - № 1(76). - С. 238-249.

8. Humanitarian Parole Authority: A Legal Overview and Recent Developments - [Электронный ресурс] – URL: https://crsreports.congress.gov/product/pdf/LSB/LSB11102 (дата обращения 15.02.2024)

9. Козочкин И.Д. Уголовное законодательство зарубежных стран (Англии, США, Франции, Германии, Японии). - М.: Зерцало, 2018. - 352 с.

10. Нуридин С.Н. Некоторые вопросы применения условно-досрочного освобождения в Республике Казахстан: теория и практика. Всероссийский криминологический журнал, 2023. - Т. 17, № 2. - С. 193–205.

11. Как устроены системы условно-досрочного освобождения за рубежом [Электронный ресурс] – URL: https://www.kommersant.ru/doc/2743155 (дата обращения 12.10.2024)

12. Условно-досрочное освобождение. УФСИН России [Электронный ресурс] – URL: https://71.fsin.gov.ru/press/sudba/uslovno-dosrochnoe-osvobozhdenie.php (дата обращения 12.10.2024)

13. Уткин В.А. Судебная практика и уголовно-исполнительная политика. Уголовно-исполнительная политика и вопросы исполнения уголовных наказаний: сб.мат-лов междунар.науч.-практ. конф.: в 2 т. - Рязань: Академия ФСИН России, 2016. - Т. 1. - С.9-14.