Әйелдерге қатысты отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылық қылмыстардың салдарын криминологиялық бағалау

Мақалада әйелдерге қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылықтың салдары қарастырылады. Авторлар тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендер гендерлік стереотиптер мен билік органдарының сенімдеріне кез-келген кезеңде оларды қарау бойынша сот ісін жүргізуі мүмкін екендігі атап өтілді. Авторлар тұрмыстық зорлық-зомбылықтан аман қалған әйелдердің денсаулығының нашарлауы, психологиялық жарақат алуы, үйден кетуге мәжбүр болуы, ажырасуға өтініш беруі туралы айтады. Сонымен қатар жәбірленушілерге көмек көрсету және белгілі бір қолдау көрсету үшін мемлекеттік және жеке сипаттағы мекемелер жүйесі бар екендігі атап өтілді. Сондай-ақ қалалар мен аудан орталықтарында болуы тиіс дағдарыс орталықтарының санына, оларға қойылатын талаптарға, тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына көрсететін қызметтердің көлеміне қатысты бірыңғай стандарттардың жоқтығы көрсетілген. Сонымен қатар, авторлар жәбірленушілерге көмек қорының мүмкіндіктерін арттыру үшін азаматтық бастамаларды жандандыру қажеттілігін негізге алады.

Мақаланың мақсаты - тұрмыстық зорлық-зомбылықтың салдарын анықтау. Деректерді өңдеу және талдау үшін жүйелеу, салыстыру, саралау әдістері қолданылды. Бұл зерттеудің нәтижесі авторлардың осы саладағы нормаларды жетілдіруге бағытталған жеке ұсыныстары болып табылады.

1. London School of Hygiene and Tropical Medicine. Preventing intimate partner and sexual violence against women: taking action and generating evidence. World Health Organization. – Geneva. World Health Organization, 2010. – 359 p.

2. Абдукаримова З.Т. Оценка причин и факторов, способствующих росту латентности домашнего насилия в отношении женщин в Казахстане / З.Т. Абдукаримова, М.Б. Кайназарова, С.С. Суркова // Вестник Евразийского Национального университета имени Л.Н. Гумилева. – 2024. – № 146 (1). – С. 17-36.

3. Конституция Республики Казахстан: принята на республиканском референдуме 30 авг. 1995 г. [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K950001000_ (дата обращения 06.09.2024).

4. О профилактике бытового насилия: закон Республики Казахстан от 4 дек. 2009 г. № 214-IV [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z090000214_ (дата обращения 06.09.2024).

5. Об Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан: Конституционный закон Республики Казахстан от 5 ноября 2022 г. [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z2200000154_ (дата обращения: 06.09.2024).

6. Правила по организации работы подразделений органов внутренних дел Республики Казахстан по защите женщин от насилия: приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 29 дек. 2015 г. № 1097 [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1500012948 (дата обращения 06.09.2024).

7. Правила организации взаимодействия государственных органов, организаций и общественных объединений, занимающихся проблемами насилия в отношении женщин: постановление Правительства Республики [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P010000346_ (дата обращения: 06.09.2024).

8. Правила осуществления профилактического контроля за лицами, состоящими на профилактическом учете в органах внутренних дел: приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 15 июля 2014 г. № 432 [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V14C0009695. (дата обращения: 06.09.2024).

9. Уголовный кодекс Республики Казахстан: от 3 июля 2014 г. № 226-V [Электронный ресурс] – Режим доступа: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1400000226 (дата обращения: 06.09.2024).

10. Жубандыкова Л.А. Уголовно-правовые меры противодействия семейно-бытовому насилию: необходимость преодоления противоречий и поиск дополнительных ресурсов / Л.А. Жубандыкова, Ю.И. Симонова // Ғылым –Наука Международный научный журнал – 2024. № 1 (80). – C. 145-155. [Электронный ресурс] https://kostacademy.edu.kz/akademija/ooniirid/zhurnal/gilim1_80_2024.pdf. (дата обращения: 06.09.2024).

11. Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан: от 4 июля 2014 г. [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1400000231 (дата обращения: 06.09.2024).

12. О профилактике бытового насилия: закон Республики Казахстан от 4 дек. 2009 г. № 214-IV [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z090000214_ (дата обращения: 06.06.2024).

13. О Фонде компенсации потерпевшим: закон Республики Казахстан от 10 янв. 2018 г. [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1800000131 (дата обращения: 06.09.2024).

14. Тапаев С.Б. Криминализация/декриминализация форм семейно-бытового насилия: побоев, умышленного причинения легкого вреда здоровью. Академия правоохранительных органов / С.Б. Тапаев и др. –, 2021. – С. 278-283.

15. Социальный кодекс Республики Казахстан: от 20 апр. 2023 г. [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K2300000224 (дата обращения: 06.09.2024).

16. Об утверждении стандартов оказания специальных социальных услуг в области социальной защиты населения: приказ Заместителя Премьер-Министра – Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 29 июня 2023 г. № 263 [Электронный ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2300032941#z1977 (дата обращения: 06.09.2024).

17. Handbook of Public Policy Agenda Setting // Handbooks of Research on Public Policy series; Edited by Nikolaos Zahariadis Chaltanman, 2016. – 512 p.

18. Толысбаева А.Д. Профилактика бытового насилия через повышение правовой культуры населения [Электронный ресурс] А.Д. Толысбаева. Құқық қорғау академиясының жаршысы. – 2024. – № 1 (31). – С. 124-133. – URL: https://vestnikacademy.kz/?p=2821&lang=ru#flipbook-df_2830/3_ (дата обращения: 06.09.2024).

19. Данные по преступности Комитета по правовой статистике и специальным учетам Генеральной Прокуратуры за 2019-2023 год. [Электронный ресурс] – URL: https://qamqor.gov.kz/crimestat/statistics (дата обращения: 06.09.2024).

20. Sharma A. Covid-19 and Domestic Violence: an Indirect Path to Social and Economic Crisis / A. Sharma, S.B. Borah // Journal of Family Violence. – 2022. – № 37. – P. 759-765.