Жаһандану жағдайында экологиялық мәселелерді шешуде халықаралық ынтымақтастық: негізгі бағыттары және құқықтық даму перспективалары

Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, жаһандық экологиялық проблемаларды табысты шешу әлемнің көптеген елдерінің белсенді әрекеттесуі мен ынтымақтастығын талап етеді. Экология саласындағы халықаралық құқықтық қатынастар күш-жігерді үйлестірудің және ортақ мақсаттарға жетудің маңызды құралы болып табылады. Париж климаттық келісімі сияқты көпжақты келісімдер бірлескен іс-қимыл платформаларын жасайды және елдерді өз міндеттемелерін орындауға ынталандырады. Алайда, қолданыстағы бастамаларға қарамастан, ластану мәселесі өзекті болып қала береді. Көмірқышқыл газының негізгі көздерінің бірі болып табылатын ормандарды кесу биоәртүрлілік пен климатқа қауіп төндіруді жалғастыруда. Экологиялық жағдайдың одан әрі нашарлауына жол бермеу үшін түбегейлі шаралар қабылдау қажет. БҰҰ, ДДҰ және IUCN сияқты халықаралық ұйымдар тұрақты даму стратегияларын әзірлеу мен енгізуде шешуші рөл атқарады. Олардың қызметі қоршаған ортаның жай-күйін бақылауға және бағалауға, ғылыми зерттеулерге, өзгерістерді модельдеуге және болжауға, сондай-ақ табиғатты қорғауға ықпал ететін инновациялық технологияларды құруға бағытталған. Өсіп келе жатқан экологиялық сын-қатерлер жағдайында халықаралық ынтымақтастықты дамытуды жалғастыру және планетамыздың тұрақты болашағын қамтамасыз ету үшін кешенді шаралар қабылдау қажет.

1. International Conference. Yilin Wang. Binzhou. The radiation of the international community's power on climate change. Proceedings of the 3rd International Conference on Mental Health, Education and Human Development, to be held in 2022 (MHEHD 2022). Atlantis Press. 2022/07/11.

2. Chernysh, Y.; Roubík, H. International Collaboration in the Field of Environmental Protection: Trend Analysis and COVID-19 Implications. Sustainability 2020.12.12.

3. Conference of the Parties Report of the Conference of the Parties on its twenty-first session, held in Paris from 30 November to 13 December 2015. Part two: Action taken by the Conference of the Parties at its twenty-first session. Decisions adopted by the Conference of the Parties. General. 29.01.2016.

4. Global warming by 1.5 °C. IPCC Special Report on the effects of global warming 1.5 °C above pre-industrial levels and related trajectories of global greenhouse gas emissions in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, as well as sustainable development and poverty eradication efforts. Intergovernmental Panel on Climate Change, 2019. Available at: — URL: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/09/IPCC-Special-Report-1.5-SPM_ru.pdf. (accessed: 04.10. 2024).

5. Country partnership strategy. Kazakhstan, 2023-2027 — Accelerating sustainable and stable growth for all. April 2023. – Available at: — URL: https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/878916/cps-kaz-2023-2027-ru.pdf (accessed 13.03.2024)

6. Country Climate Risk Review: Kazakhstan (2021): World Bank Group and Asian Development Bank 2021. Available at: — URL:https://climateknowledgeportal.worldbank.org/sites/default/files/2021-06/15834- (accessed 13.03.2024)

7. IUCN Programme 2021–2024. NATURE 2030. One nature, One future. IUCN’s Programme – a key tool to guide the Union. – Available at: — URL:https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/WCC-7th-001-En.pdf (accessed: 03.10. 2024).

8. The UN Charter – Available at: — URL:https://unfccc.int/sites/default/files/russian_paris_agreement.pdf (accessed: 02.10.2024).

9. M.H. Wong,S.C. Wu,W.J. Deng,X.Z. Yu,Q. Lu,A.O.W. Leung,C.S.C. Wong,W.J. Luksemburg,A.S. Wong. Export of toxic chemicals – A review of the case of uncontrolled electronic-waste recycling. Author: Publication: Environmental pollution. Volume 149, Issue 2, September 2007.

10. Indonesia promises to bring illegal plastic waste back. News agencies in India and throughout South Asia. Author: Amanda Siddhartha. June 14, 2019. Available at: — URL:https://www.voanews.com/a/east-asia_indonesia-vows-send-back-illegal-plastic-waste/6170042.html (accessed: 05.10 2024).

11. Sindh Solid Waste Management Board. Technical and economic report. Environmental and Social Impact Assessment (EEC in) - Construction of a new sanitary landfill in Jam Chakra. November 2023. – Available at: — URL: https://documents1.worldbank.org/curated/en/099020724120029940/pdf (accessed: 02.10.2024).

12. United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). Available at: — URL:https://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htm (accessed: 02.10.2024)

13. Roland Geyer et al. The production, use and fate of all plastics ever produced. Achievements of Science, July 2017. Available at: — URL:https://www.science.org/doi/epdf/10.1126/sciadv.1700782 (accessed: 02.10.2024).

14. ZianiK, Ionita-Mîndrican CB, Mititelu M, Neacsu SM, Negra C, Morosan E, Draganescu D, Prada OT. Microplastics: A Real Global Threat for Environment and Food Safety: A State of the Art Review. Nutrients. 2023 Jan 25;15(3):617. (accessed: 02.10.2024).

15. Всеобщая декларация прав человека. Принята резолюцией 217 А (III) Генеральной Ассамблеи ООН от 10 декабря 1948 года. Available at: — URL: https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/declarations (дата обращения 02.10.2024).

16. Климатических рисков по стране: Казахстан (2021): Группа Всемирного банка и Азиатский банк развития 2021. Available at: — URL: https://climateknowledgeportal.worldbank.org/sites/default/files/2021-06/15834-WB_Kazakhstan%20Country%20Profile-WEB.pdf (дата обращения 13.03.2025)

17. Венская конвенция об охране озонового слоя. 22 марта 1985 года. – Available at: — URL: https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/ozone.shtml (дата обращения: 02.10.2024).