Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау

Ерекше білім беру қажеттіліктері бар (ЕБҚ) балаларды психологиялық-педагогикалық қолдау білім беру жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Инклюзивті қоғамның дамуы оның барлық қатысушыларының тең құқықтарын білдіреді. Бұл қолдауды ұйымдастыру мәселесі өзекті және егжей-тегжейлі зерттеуді қажет етеді. Мектепте инклюзивті білім беру мәдениетін қалыптастыру балалардың ЕБҚ-мен табысты интеграциялануының маңызды шарттарының бірі болып табылады. Зерттеудің мақсаты – ЕБҚ балаларды психологиялық-педагогикалық қолдау моделін құру. Зерттеу нәтижелері мектепке дейінгі және орта білім беру шеңберінде ерекше қажеттіліктері бар балаларды психологиялық-педагогикалық қолдаудың жеке бағдарламаларын жасауға мүмкіндік береді. Зерттеу әдістері ретінде талдау, синтез, жалпылау және модельдеу әдістері қолданылады. Теориялық талдау және модельдеу барысында ЕБҚ бар балаға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету моделі жасалып, осы қолдаудың кезеңдері сипатталды. Ерекше қажеттіліктері бар баланы алып жүрудің психологиялық-педагогикалық және ұйымдастырушылық аспектілері көрсетілген. ЕБҚ бар баланы тәрбиелеуде және оның жасына тән психикалық формацияларды дамытуда отбасының алатын орны ерекше. Жұмыс барысында ЕБҚ бар балаларды психологиялық-педагогикалық қолдауды ұйымдастыру, ата-аналармен өзара әрекеттесу және оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру бойынша қажетті ұсыныстар берілді. Баланың ерекшеліктерін ескеретін ерекше жағдайлар жасау баланың дамуы мен оның одан әрі әлеуметтік бейімделуінің негізгі факторларының бірі болып табылады.

1. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана от 01.09.2021.

2. Autayeva A.N., Bulabayeva S.T. “Psychological and pedagogical significance of the study of inclusive culture of teachers of secondary schools”. BULLETIN Series «Psychology» vol.62. Issue №1. (2021). P. 85-89.

3. Төлешова А.А. “Ерекше білім беру қажеттілігі бар балаларға ерте көмек көрсетуді жүзеге асыру мен ұйымдасыру моделін зерттеудегі бала дамуының онтогенетикалық негізі”. ХАБАРШЫ «Психология» сериясы. 06-02-2022. [Электрондық ресурс] — URL: https://bulletin-psychology.kaznpu.kz/index.php/ped/article/view/582 (қаралу уақыты 10.24.2022).

4. Игнатова Н.П. “Инклюзивная образовательная среда как условие развития и социальной адаптации детей с особыми образовательными потребностями”. Педагогическое мастерство и современные педагогические технологии: сборник материалов IX Международной научно-практической конференции. 06-28-2019. [Электронный ресурс] — URL: https://www.elibrary.ru/item.asp?id=38568973 (дата обращения 10.24.2022).

5. Мagauova A.S., Makhambetova Zh.T. “Psychological aspects of implementing strategies and models for inclusive education of children with special educational needs” BULLETIN Series «Psychology». 05.20.2021. Available at: — URL: https://bulletin-psychology.kaznpu.kz/index.php/ped/article/view/58 (accessed 10.24.2022).

6. Kvasnyh G.S., Pustovalova N.I., Chugunova A.A. “On the issue of solving the problem of forming an inclusive culture among future teachers”. Pedagogy and Psychology. 03.31.2022. Available at: — URL: https://journal-pedpsy.kaznpu.kz/index.php/ped/article/view/426 (accessed: 10.24.2022).

7. Демьянчук Р.В. “Психологическое сопровождение непрерывного образования детей с расстройствами аутистического спектра”. Непрерывное образование в Санкт-Петербурге vol 9. Issue №1 (2019). С.5-28.

8. Чердымова Е.И. «Синдром эмоционального выгорания специалиста». Монография. Изд-во Самар. ун-та, 2019.

9. Конвенция о правах ребенка. [Электронный ресурс] URL: https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/childcon.shtml (дата обращения 10.24.2022).

10. Выготский Л.С. «Мышление и речь». Санкт-Петербург : Питер, 2022.

11. Аутаева А.Н., Сатова А.К. “Метод тестирования в оценивании учебных достижений обучающихся с ООП в инклюзивном образовании”. Вестник КазНПУ имени Абая. vol 64. Issue №3 (2020). С.70-79.