ЕКІНШІ ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ КӨПТІЛДІ ТҰЛҒАНЫҢ МЕТАЛЛИНГВИСТИКАЛЫҚ САНАСЫН ЕСКЕРУ

Көптілді адамның екінші шет тілін меңгеру процесінде металингвистикалық сана басты рөл атқарады. Металлингвистикалық сана деп адамның тілдің тікелей қолданысынан тыс, тіларалық салыстырулар жасау қабілеті түсіндіріледі. Металлингвистикалық сана бойынша зерттеулерді есепке алу екінші шет тілін оқытудың негізінде жатқан тетіктерді жақсы түсінуге мүмкіндік береді, сол арқылы екінші шет тілін оқыту әдістемесін жетілдіреді.

Бұл мақаланың мақсаты – көптілді адамның металингвистикалық санасының екінші шет тілін меңгеру процесіне әсерін талдау. Жұмыста жаңа шет тілін үйрену кезінде қолданылатын когнитивті стратегиялар, сондай-ақ жеке тұлғаның бұрынғы тілдік тәжірибесінің осы стратегиялардың қалыптасуына әсері қарастырылады. Атап айтқанда, бұрыннан игерілген тілдердің байланысы мен жаңа шет тілін меңгерудің тиімділігі зерттеледі.

Авторлар металингвистикалық сананың келесі негізгі компоненттерін анықтайды: тілдік рефлексия, тілдік сана, өзін-өзі түзету және тілдік салыстыру. Сондай-ақ көптілділіктің бірнеше шет тілдерін үйренуге әсері және лингвистикалық және мәдени құзыреттілікті дамытуға мәдени контексттің әсері қарастырылады.

Мақалада көптілді адамдар біртілділермен (есть такое слово? салыстырғанда металлингвистикалық хабардарлықтың жоғары деңгейін көрсетеді деген гипотезаны растайтын эмпирикалық зерттеулердің деректері ұсынылған. Бұл өз кезегінде, екінші шет тілін тиімді меңгеруге ықпал етеді.

Жұмыстың қорытындылары оқу процесінде, әсіресе көптілді білім беру жағдайында металлингвистикалық дағдыларды дамытудың маңыздылығын атап көрсетеді. Зерттеудің практикалық маңыздылығы студенттердің көптілділік тәжірибесін ескере отырып, шет тілдерін оқытудың бейімделген әдістерін құру мүмкіндігінде жатыр.

1. Щепилова А.В. Коммуникативно-когнитивный подход к обучению французскому языку как второму иностранному: автореф. дис. на соиск. учен. степ.: - Москва, - 2003. - 38 с.

2. Панов А.В. Особенности формирования металингвистического сознания индивида при изучении нескольких иностранных языков // Преподаватель ХХI век. 2019. №2–1. [Электронный ресурс] URL: https://cyberleninka.ru/article/n/osobennosti-formirovaniya-metalingvisticheskogo-soznaniya-individa-pri-izuchenii-neskolkih-inostrannyh-yazykov (дата обращения 25.09.2024).

3. Фокина А.А. Обучение второму иностранному языку с учетом межъязыкового и межкультурного взаимодействия. Актуальные проблемы гуманитарного образования: материалы IХ Международной научно- практической конференции. – Минск: Белорусский государственный университет. - 2022. - С. 403

4. Привалова И.В. Разнообразие подходов в развитии теоретических основ межкультурного общения. Вестник МГУ. - №3(19). – 2004. –26 с.

5. Белявская Е.Г. Когнитивная лингвистика и преподавание иностранных языков. Вестник МГИМО- Университета. - № 5. - 2013. - С. 76–83

6. Pinto M-A., El Euch S. La conscience métalinguistique: théorie, développement et instruments de mesure // Les Presses de l’Université Laval. [Электронный ресурс] - URL: https://www.pulaval.com/livres/la-conscience-metalinguistique-theorie-developpement-et-instruments-de-mesure (дата обращения: 30.09.2024).

7. Кунанбаева С.С. Теория и практика современного иноязычного образования: учебник. Алматы: Эдельвейс. - 2010. - С. 114-116

8. Кунанбаева С.С. Концептологические основы когнитивной лингвистики в становлении полиязычной личности: учебное пособие. Алматы: Эдельвейс. - 2017. – С. 41-72

9. Duissekova K. Fondements de l’enseignement du français, deuxième langue étrangère au Kazakhstan: manuel pédagogique. Almaty: - 2020. – P. 44-47.