КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН АРТТЫРУДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ӘДІСТЕР

Мақалада қазіргі кездегі қаржылық даму жағдайындағы және өнеркәсіптік салаларды тұрақтандыруды қамсыздандырудағы инвестициялардың ролі анықталды. Дамыған елдер Қытай, Швеция, Бельгия, Оңтүстік Корея, АҚШ, Германия тәжірибесі мысалында саудадағы, қаржы нарығындағы инвестициялық құралдардың, құнды қағаздардың экономиканы одан әрі құрылымдық нығайтудағы ролі анықталды. Қазақстанда инвестициялық қызметтің даму деңгейі 2024 жылғы жалпы көлем 19,4 трлн теңгені құрады, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 7,5% - ға артық болып, тауарлар мен қызметтер нарығында бәсекелестік орта дамып, монополиялық жүйе әлсіреді, нарықтық қатынастардың дамуы, жеке капиталды құру мен жинақтауға адамдардың ынталарын артқандығы байқалды. Қазіргі кезде кәсіпорындардың кез-келген активтерін, жылжымайтын мүлікті сатып алуы мен тез сатуы, қосымша акцияларын шығаруы, өндірістік қызметтерінің жалпы жағдайы экономикалық талдаудың әдістері арқылы жүзеге асып, кәсіпорындарға инвестиция тарту арқылы қаржы құралдарын қамсыздандыру тәуекелдердің артқандығын көруге болады. Елдегі құбылмалы инфляциялық жағдай мен экономикалық-қаржылық өзгерістердің тұсында, кәсіпкерлік субьектілерін несиелеудегі ең өзекті мәселелердің бірі – монетарлы активтердің құнын дұрыс анықтау мен инвестициялардың жеткіліктілігі көлемін дұрыс бағалау. Мақаланың мақсаты - қазіргі кездегі дамып келе жатқан не дамушы елдердегі кәсіпорындарға инвестициялар тарту барысындағы қиындықтарды, кейбір келеңсіз факторларды анықтау, қаржыландыруға қажетті қаржылық талдау шараларын бағалау, ұсыныстар әзірлеу болып табылады. Бұл мақалада қазіргі кезде әлемдегі инвестициялық ахуалдың өзгеруі салым құнының өзгеруі әсерінен, кейбір елдердегі кәсіпорындардың жарғылық капиталына салынатын инвестицияның көлемі өзгерістері мен себептері, банктердің, компаниялардың, ШОБ кәсіпорындарының инвестиция тартудағы кездесетін мәселелері, инвестициялық саясаттың ұлттық экономикаларға әсері зерттеледі.

1. Глава KAZAKH INVEST: В 2023 году иностранные инвесторы запустили 47 производственных мощностей. [Электронный ресурс] – URL: https://invest.gov.kz/media-center/press-releases/head-of-kazakh-invest- in-2023-foreign-investors-launched-47-production-facilities/?utm_source=chatgpt.com (дата обращения: 29.12.2023)

2. Какие иностранные компании пришли в Казахстан в 2023 году: список. [Электронный ресурс] – URL: https://www.lada.kz/kazakhstan-news/118008-kakie-inostrannye-kompanii-prishli-v-kazahstan-v-2023-godu- spisok.html?ysclid=mbzhttt0g115953619 (дата обращения: 29.12.2023)

3. Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 4 желтоқсандағы №404 Жарлығы «Ел экономикасына инвестициялар тарту жөніндегі жұмыстың тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы» [Электрондық ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U2300000404 (қаралу уақыты: 17.01.2025.)

4. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 18 қазандағы № 868 қаулысы «Қазақстан Республикасының инвестициялық саясатының 2029 жылға дейінгі тұжырымдамасы» [Электрондық ресурс] – URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2400000868 (қаралу уақыты: 17.01.2025.)

5. Thomas R. Robinson, et al. (2015) International financial statements analysis: textbook. John Wiley & Sons, 1072 р.

6. Воронцовский А.В. Управление рисками: учебник и практикум для вузов. – Москва: Юрайт, 2025. 485 с.

7. Шеремет А.Д. Анализ и диагностика финансово-хозяйственной деятельности предприятия: учебник. – Москва: НИЦ ИНФРА-М, 2025. 374 с.

8. World investment report 2023: investing in sustainable energy for all: overview (2024). Available at: – URL: https://unctad.org/publication/world-investment-report-2023#:~:text=UNCTAD%E2%80%99s%20 (accessed: 17.01.2025).

9. Лукашова А.А. Анализ рыночной инвестиционной привлекательности компании. Молодой ученый. – №18 (465), – 2023. – С. 115-117.

10. Пак А. МСБ растет и получает поддержку: что ждет бизнес в 2025 году. [Электронный ресурс] – URL: https://bizmedia.kz/2025-05-21-msb-rastet-i-poluchaet-podderzhku-chto-zhdet-biznes-v-2025 (дата обращения: 21.01.2025)

11. Oleksandr Amosha, Volodymyr Velychko, Vladyslava Troian. (2023). Strategies for managing the company's potential to increase the enterprise's investment attractiveness. Baltic Journal of Economic Studies, 9(2). Р. 34-39 Available at: – URL: https://www.researchgate.net/publication/371057109 (accessed: 21.01.2025)

12. Онегова К.П. Управление инвестиционной привлекательностью корпорации. Международный студенческий научный вестник. – №2, – 2016. – С. 23-30

13. Ұлттық статистика бюросы Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі. [Электрондық ресурс] – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-energy/ (қаралу уақыты: 17.01.2025.)

14. Крупина Е.М., Субалова М.А., Селезнёва И.В. Проблемы кредитования малого и среднего бизнеса в Казахстане: факторы, влияющие на доступ к финансированию. Вестник университета Туран. – №3, – 2021. – С. 108-115. [Электронный ресурс] – URL: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2021-1-3-108-115 (дата обращения: 21.01.2025)

15. Файзуллина С.А., Бекова Р.Ж., Оналтаев Д.О. Бизнестің бухгалтерлік есебінің аудиті шеңберіндегі өзгерістерді болжау кезінде қаржылық тұрақтылықты талдау ерекшеліктері. Тұран университетінің Хабаршысы. №1 (85), – 2020. – Б. 158-161 [Электрондық ресурс] – URL: https://tou.edu.kz/arm/storage/files/68354e88eb4235.53221941.pdf (қаралу уақыты: 17.01.2025.)

16. Татиева М.М. Оценка бизнеса: учебное пособие. – Алматы: ЭСПИ, 2023. 76 с.

17. Камышанов Т.А., Мартынова Т.А. Оценка инвестиционной привлекательности компаний. Актуальные проблемы авиации и космонавтики. - 2019 - том 3 - С. 181-183.