БОТАЙ МӘДЕНИЕТІН ЗЕРТТЕУДЕГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

Ғылыми мақалада Солтүстік Қазақстан облысы аумағындағы Ботай қонысы және мәдениетіндегі халықаралық зерттеулердің қысқаша нәтижелері ұсынылған. Ботай қонысындағы 2000 жылдан бастап зерттеу жұмыстары көрнекті ғалым, тарих ғылымдарының докторы, археология ғылымының профессоры, Герман археологиялық институты корреспондент мүшесі Виктор Федорович Зайберттің және археология ғылымдарының докторы, профессор Алан Оутрам (Ұлыбритания, Эксетер университеті) халықаралық топты басқарған ғалымдардың еңбектеріне шолу жасалды. Солтүстік Қазақстан өңірінде өзінің тарих мектебін қалыптастырып, республика және әлемдік деңгейінде күрделі зерттеулер жүргізіп Ботай, Красный Яр, Баландино және Васильковка қоныстарын зерттеуде білікті мамандар даярлады, біршама істер атқарды. Еуразия және Қазақстанның көне энеолиттік қонысын кешенді зерттеу ісінде де алда болып, шетелдік және отандық ғылыми басылымдарда еңбектері жарияланды. Мақаланың мақсаты-Виктор Зайберт пен Алан Оутрамның археология ғылымындағы тұлғалар ретіндегі шығармашылығы мен ғылыми еңбектерін зерттеу, аймақ тарихын ғылыми тұрғыдан терең қарастыру және сипаттау және ұрпақтар сабақтастығын ғылыми тұрғыдан түсіну. Отандық және халықаралық археологияны зерттеуге үлкен үлес қосқан ғалымның іргелі ғылыми пайымдаулары қарастырылатын болады. Ботай қонысынан табылған жылқы сүйектерінің кешенді талдау барысында қолға үйретілгендігі дәлелденген.

1. Зайберт В. Ф. Энеолит Урало-Иртышского междуречья. Петропавловск, 1993. - 246 с.

2. Зайберт В.Ф., Тюлебаев А.Ж., Задорожный А.В., Кулаков Ю.В. Тайны древней степи. (Исследования поселения Ботай в 2004-2006 гг.). Коллективная монография. – Кокшетау: Издательский центр Кокшетауского университета, 2007. – 163 с.

3. Зайберт В.Ф. Ботайская культура. Алматы: «КазАкпарат», 2009.- 566 с.

4. Зайберт В.Ф. Ботай у истоков степной цивилизации. Книга-альбом. Алматы: Балауса, 2011. 480 с.

5. Зайберт В.Ф. Сакральные контексты Ботайской культуры. Астана: 2018. Казахский научно-исследовательский институт культуры монография.-380 с.

6. Зайберт В.Ф. «Ботай».- Алматы: «Балауса баспасы» 2020.

7. Оутрам А., Құрманиязов Ы.С. Роль Ботайской культуры и специалированного скотоводства в двух этаппном процессе одомашнивания лощади // Отан тарихы журналы 2023. №2 (26) С.384-407.

8. Абильмаликов К.К., Курманияов Ы.С., Теоритико-методологические аспекты изучения памятников Ботайской культуры (1980-2014 гг.) // Вестник КазНУ. Серия историческая. №4. (107) 2022. С.138-149

9. Alan K. Outram, Natalie A. Stear, Robin Bendrey, Sandra Olsen, Alexei Kasparov, Victor Zaibert, Nick Thorpe, Richard P. Evershed The earliest horse harnessing and Milking. Science: 2009, 1332-1335 р.

10. Olsen, S.A., Bradley, B., Maki, D. and Outram, A. Community organization among Copper Age sedentary horse pastoralists of Kazakhstan. In D.L. Peterson, L.M. Popova, and A.T. Smith (eds) Beyond the steppe and the sown: Proceedings of the 2002 University of Chicago Conference on Eurasian Archaeology. Leiden: Brill. 89-111 p.

11. Дәрменов Р.Т.,Тәжекеев Ә.Ә., Құрманиязов Ы.С., Сұлтанжанов Ж.Қ., 2021 жылы Ботай қонысында жүргізілген ғылыми қайта қалпына келтіру жұмыстарының нәтижелері // Қазақстан Археологиясы журналы №3. (17) 2022. 115-125 бб.