ҚАЗАҚСТАННЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ СЕКТОРЫН ЖАСЫЛ ЭКОНОМИКАҒА БЕЙІМДЕУ ӘДІСНАМАСЫ

Мақала Қазақстанның аграрлық секторын Жасыл экономика қағидаттарына бейімдеу әдістерін жаһандық экологиялық сын-қатерлер мен елдің тұрақты дамуға ұмтылысы тұрғысынан зерттеуге арналған. Ауыл шаруашылығының өнімділігіне теріс әсер ететін жердің деградациясы, судың жетіспеушілігі және климаттың өзгеруі сияқты негізгі мәселелер қарастырылады. Зерттеу Қазақстанның ерекшелігін ескере отырып, аграрлық секторды Жасыл экономика қағидаттарына көшудің кешенді тәсілін әзірлеуге бағытталған. Осы мақсатта статистикалық талдау, халықаралық тәжірибені салыстырмалы талдау және сараптамалық бағалау қолданылды.
Мақаланың мақсаты Қазақстанның ауыл шаруашылығы секторын Жасыл экономика қағидаттарына бейімдеудің кешенді тәсілін әзірлеу болып табылады. Бұл мыналарды қамтиды:
- Экологиялық таза технологияларды енгізу;
- Су және жер ресурстарын ұтымды пайдалану;
- Органикалық егіншілік үлесін арттыру;
- Қазақстанның өңірлік ерекшеліктерін ескере отырып, экономикалық және экологиялық тұрақты даму моделін құру.
Зерттеу нәтижесінде қаржыландырудың жетіспеушілігі, мемлекеттік органдар арасындағы үйлестірудің әлсіздігі және ауыл шаруашылығын цифрландырудың төмен деңгейі сияқты негізгі кедергілер анықталды. Жүргізілген талдау негізінде нақты егіншілік технологияларын енгізу, органикалық ауыл шаруашылығын дамыту, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану және заңнамалық базаны жетілдіру сияқты практикалық ұсыныстар ұсынылады.
Ғылыми жаңалығы Қазақстанның өңірлік ерекшеліктері мен климаттық жағдайларын ескере отырып, инновациялық технологиялар мен орнықты тәжірибелерді ауыл шаруашылығы секторына интеграциялау жөніндегі кешенді шараларды әзірлеуден тұрады. Жұмыстың практикалық маңыздылығы мынада: ұсынылған әдістер мен ұсыныстарды мемлекеттік органдар, ауылшаруашылық кәсіпорындары мен фермерлер ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыру және қоршаған ортаға әсерді азайту үшін пайдалана алады. Зерттеу нәтижелері Ұлттық тұрақтылық саясатын қалыптастыруда да пайдалы болуы мүмкін.
Мақалада Қазақстанның ауыл шаруашылығы секторын "жасыл" экономикаға бейімдеу әдістері мен тәсілдері қарастырылады. Тұрақты тәжірибелерді енгізуге байланысты негізгі кедергілер мен тәуекелдер бөлінеді: экономикалық шектеулер, білікті кадрлардың жетіспеушілігі, климаттың өзгеруі және заңнамалық базаның жетілмегендігі. Талдау технологиялық инновацияларды енгізу, Органикалық егіншілікке көшу және қаржы құралдарын әзірлеу аграрлық сектордың экологиялық, экономикалық және әлеуметтік көрсеткіштерін айтарлықтай жақсарта алатынын көрсетті.

1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 29 қарашадағы №1019 қаулысы. "Қазақстан Республикасының жасыл экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары (2024–2030 жж.)". Adilet құқықтық ақпараттық жүйесі. [Электрондық ресурс] - URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P://adilet.zan.kz/rus/docs/P2400001019 (қаралу уақыты: 28.01.2025)

2. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамыту жөніндегі ұлттық жоба (2021–2025 жж.). Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты. [Электрондық ресурс] - URL: https://akorda.kz/assets/media/files/po-razvitiyu-apk.pdf://akorda.kz/assets/media/files/po-razvitiyu-apk.pdf (дата обращения: 28.01.2025)

3. United Nations Partnership for Action on Green Economy (PAGE). "Kazakhstan’s Transition to Green Economy: Overview Report". Available at: — URL: https://www.un-page.org/knowledge-hub/kazakhstanstransition-to-green-economy-2/ (accessed 28.01.2025)

4. "Зеленая экономика: реалии и перспективы в Казахстане", Отчет АО "Фонд национального благосостояния "Самрук-Казына". - 2018. – 37 с. [Электронный ресурс] -URL: https://sk.kz/upload/iblock/3://sk.kz/upload/iblock/3 (дата обращения: 28.01.2025)

5. Kozhagulov, S., Adambekova, A.A., &Quadrado, J.C. TrendsinAtmosphericEmissions in Central Asian Countries Since 1990 in the Context of Regional Development. Preprints.org. 4 March 2025. С. 2-44. doi: 10.20944/preprints202503.0228.v1 — 2025. Available at: — URL: https://www.preprints.org/frontend/manuscript/ (accessed 28.01.2025)

6. Сапарова Д. Социальные аспекты внедрения "зеленой" экономики в аграрном секторе Казахстана. Основы и направления научных исследований. - № IV. - 2024. - С. 78-90. URL: [Электронный ресурс] – URL: https://ojs.scipub.de/index.php/FTR/article/view/3662://ojs.scipub.de/index.php/FTR/article/view/3662 (дата обращения: 28.01.2025)

7. Буктуков Н., Гуменников Ю., Молдабаева Г. Пути решения проблем перехода на "зеленую" энергетику в Казахстане. Springer Nature, Журнал исследований возобновляемой энергетики. — №VII. 2024, С.33-47. [Электронный ресурс] – URL: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-031-67583-6_6 (дата обращения: 28.01.2025)

8. Смаилова А., Бекетаев Ю. Роль цифровых технологий в переходе к "зеленой" экономике в Казахстане. Наука об окружающей среде и исследование загрязнения окружающей среды. - № II. - 2023. - С. 112-124. [Электронный ресурс] – URL: https://link.springer.com/article/10.1007/s://link.springer.com/article/ (дата обращения: 28.01.2025)

9. Муканова Б., Мухамедиева К. Адаптация к изменению климата в сельскохозяйственном секторе Казахстана. Рубежи науки об окружающей среде. - № IX. - 2023. - С. 67-81. [Электронный ресурс] – URL: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fenvs.2023.1067921/full://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fenvs.2023.1067921/full (дата обращения: 28.01.2025)

10. Тулеубекова Е., Садыкова Д. Экономические и социальные преимущества экологически чистого сельского хозяйства в Казахстане. Журнал экономики и управления окружающей средой. — №X. — 2023. - С. 92-103. [Электронный ресурс] – URL: https://www.researchgate.net/publication/360173694 (дата обращения: 28.01.2025)

11. Куралай С. К., Малахова О. Ю., Оразов О. Исследование важности качества автотранспортной среды в Республике Казахстан. Elibrary.ru.ru Вестник транспортных наук. — №VIII. — 2023. - С. 41-55. [Электронный ресурс] – URL: https://elibrary.ru/item.asp?id=60007234://elibrary.ru/item.asp?id=60007234 (дата обращения: 28.01.2025)

12. Самуратова Т. К., Ахметова-Абдик Г. А. Основные черты экогорода в Казахстане: перспективы развития. Вестник Евразийского национального университета им. Л. Н. Ельцина. — №V. — 2024. – С. 89-99. [Электронный ресурс] – URL: https://bultech.enu.kz/index.php/main/article/download/589/441(дата обращения: 28.01.2025)