АГРОӨНЕРКӘСІПТІК КЕШЕНДІ ЦИФРЛАНДЫРУДАҒЫ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ БИБЛИОМЕТРИКАЛЫҚ ТАЛДАУЫ

Зерттеу агроөнеркәсіптік кешендегі цифрландыруға арналған ғылыми еңбектердің библиометрикалық талдауын жүргізуге бағытталған. Web of Science деректер базасындағы жарияланымдар негізінде VosViewer бағдарламасы арқылы негізгі зерттеу бағыттары, ғылыми ынтымақтастық құрылымы және басым трендтер анықталды. Зерттеу барысында кілттік сөздердің өзара байланысы, елдер арасындағы кооперация, сондай-ақ әр елдің аталған тақырып бойынша жарияланымдық белсенділігі бағаланды. Сонымен қатар, ең көп сілтеме жасалған журналдар мен авторлар анықталып, олардың зерттеу бағыттары талданды. Қазақстандық ғалымдардың Web of Science базасындағы үлесі мен олардың еңбектеріне жасалған сілтемелер де қарастырылды.
Зерттеу нәтижелері агроөнеркәсіп кешенін цифрландыру саласындағы жаһандық және аймақтық ғылыми даму үрдістерін жүйелі түрде бағалауға мүмкіндік береді. Анализ көрсеткендей, цифрлық технологияларды агроөнеркәсіптік кешенге енгізу тақырыбы бойынша жарияланымдар саны соңғы онжылдықта айтарлықтай өскен. Әсіресе, дамыған елдерде ғылыми белсенділік жоғары деңгейде қалыптасқан, бұл салада қарқынды зерттеулер жүргізілуде. Сонымен қатар, дамушы елдерде, оның ішінде Қазақстанда, бұл бағыттағы зерттеулердің қарқын алуы байқалады, алайда халықаралық кооперация деңгейі әлі де шектеулі. Библиометрикалық талдау көрсеткендей, агроөнеркәсіп кешенінің цифрлануына арналған зерттеулер негізінен цифрлық платформалар, ақылды ауыл шаруашылығы жүйелері және инновациялық технологиялар бағытында шоғырланған.
Бұл зерттеу агроөнеркәсіп кешеніндегі цифрландырудың ғылыми негіздерін түсінуге және саланың стратегиялық дамуын қалыптастыруға септігін тигізеді. Алынған нәтижелер саладағы негізгі ғылыми орталықтарды, ықпалды зерттеушілерді және жетекші ғылыми басылымдарды айқындауға ықпал етіп, болашақ зерттеулер үшін маңызды теориялық және әдістемелік негіз бола алады. Сонымен қатар, бұл жұмыс Қазақстандағы агроөнеркәсіптік кешеннің цифрлануын жетілдіруде ғылыми негізделген шешімдер қабылдауға көмектеседі. Зерттеу цифрландыру үрдістерін терең түсінуге, оның дамуы мен болашақ бағыттарын бағалауға мүмкіндік береді.

1. Bronson K., & Knezevic I. (2016). Big Data in food and agriculture. Big Data & Society, 3 (1), Р. 1-5.

2. Buzaubayeva G., Smagulova G., & Mukhanov D. (2023). The role of digitalization in agricultural development in Kazakhstan. Journal of Central Asian Economic Studies, 12(3), Р.101-118.

3. Kuralbayeva A., & Baizhanova G. (2023). The barriers and opportunities of digital farming in Kazakhstan. Eurasian Journal of Digital Transformation, 10 (4), Р.77-94.

4. Li Z., Wang M., & Zhang X. (2020). The development of smart agriculture: A bibliometric analysis. Computers and Electronics in Agriculture, 169, Р.105-126.

5. Сапарова Г.К., Сапарова Д.А., Сагинова С.А. Цифровизация АПК Казахстана в условиях перехода к «зеленой экономике». Вестник университета «Туран». 2022;(3): С.175-186.

6. Wolfert S., Ge L., Verdouw C., & Bogaardt M.-J. (2017). Big data in smart farming – A review. Agricultural Systems, 153, Р. 69-80.

7. Zhang Y., Wang J., & Li H. (2022). Blockchain technology in agricultural supply chains: A systematic review. Journal of Cleaner Production, 340, Р.130-145.

8. Kuralbayeva A., & Baizhanova G. (2023). The role of digital technologies in increasing the efficiency of Kazakhstan’s agro-industrial complex. Central Asian Journal of Economic Studies, 11(1), Р.89-102.

9. Klerkx L., & Rose D. (2020). Dealing with the game-changing technologies of Agriculture 4.0: How do we manage diversity and responsibility in food system transition pathways? Global Food Security, 24, 100347.

10. Pogonyshev D. A., Frolova E. E., & Chulok A. A. (2022). Digital transformation of agriculture in Russia: Current state and development prospects. Strategic Decisions and Risk Management, 13(1), Р.16-30.

11. Mitrofanova I.V., Belyaninov K.I., & Pogonyshev D.A. (2023). Development trends of digital platforms in agriculture: A bibliometric analysis. Agricultural Economics, 69(2), Р.103-120. https://doi.org/10.17221/305/2022-AGRICECON

12. Абылкасимова Ж.А., Байжолова Р.А., Амангельдиева Ж.А. Цифровая трансформация АПК: проблемы и их решение. Проблемы агрорынка. 2022; (3): С.21-28.

13. Sundmaeker H., Verdouw C., Wolfert S., & Pérez Freire L. (2016). Internet of Food and Farm 2020. Digitising the Industry - Internet of Things Connecting the Physical, Digital and Virtual Worlds, Р.129-150.

14. Klerkx L., Jakku E., & Labarthe P. (2019). A review of social science on digital agriculture, smart farming, and Agriculture 4.0: New contributions and a future research agenda. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, Р. 90-91, 100315.

15. Medvedskaya M. V., Smirnova T. A., & Sokolova O. A. (2021). Bibliometric analysis of digital agriculture research in Web of Science. Russian Journal of Agricultural Economics, 98(3), Р.45-58.

16. Gabdualiyeva Z., & Smagulova A. (2024). The role of digital platforms in Kazakhstan’s agro-industrial sector: A bibliometric review. Kazakhstan Economic Journal, 12(1), Р.77-95.

17. Kuralbayeva A., & Baizhanova Z. (2023). The impact of digitalization on agricultural productivity in Kazakhstan. Eurasian Studies in Economics and Finance, 17(2), Р.132-148.

18. Смагулова А., & Бузаубаева А., Шайнуров А.С., Смагулова Ж.Б. Предпосылки и проблемы цифровизации АПК Казахстана. Вестник университета «Туран». 2024;(1): C.156-169.

19. Klerkx L., Jakku E.,Labarthe P. (2019). A review of social science on digital agriculture, smart farming and agriculture 4.0: New contributions and a future research agenda. Njas-wageningen journal of life sciences Volume Р. 90-91 December 2019.

20. Mondejar ME., Avtar R. (2021). Digitalization to achieve sustainable development goals: Steps towards a Smart Green Planet, Science Of The Total Environment. Volume 794, 10 November 2021.

21. Tsapova O., Zhailaubayeva S., Kendyukh Y. et al. Industry Specifics and Problems of Digitalization in the Agro-industrial Complex of the Republic of Kazakhstan. J Knowl Econ (2024).

22. Mukhamedova K., Cherepkova N., Korotkov A., Dagasheva Z., Tvaronaviciene M. (2022). Digitalization of Agricultural Production for Precision Farming: A Case Study. Sustainability Volume 14, Issue 22.