XX ҒАСЫРДЫҢ 50-ШІ ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ ТЫҢ ИГЕРУ НАУҚАНЫ КЕЗЕҢІНДЕГІ РЕСЕЙ МЕН ҚАЗАҚСТАН

Бұл мақалада 1954-1959 жылдары Ресей мен Қазақстандағы тың және тыңайған жерлерді игеру процесін осы заманғы әдіснамалық тұрғыдан талдауға әрекет жасалды. ХХ ғасырдың аграрлық тарихындағы осы ірі жаппай науқанды жүргізуде Ресей мен Қазақстанның бірлескен іс-әрекетінің проблемалары мен қиындықтарына, кемшіліктеріне және маңыздылығына ерекше назар аударылады. Бұл тақырыпты зерттеуде көптеген «ақтаңдақтар» және қарама-қайшы бағалау бар.

Ғылыми дискурстың мәні, атап айтқанда, тың игеру туралы шешім қабылдаудағы экономикалық және саяси факторлардың арақатынасы, оның ғылыми негізділігі, экономикалық тиімділігі және тың игеру науқанының әлеуметтік салдары, тың және тыңайған жерлерді игеру бойынша практикалық қызметтің жетістіктері мен кемшіліктеріндегі объективті және субъективті факторлардың арақатынасы сияқты мәселелер болып табылады. Авторлар осы құбылыстың өзіндік бағаларын келтіреді, талдау нәтижесінде оны әрі қарай зерттеудің практикалық маңыздылығы туралы қорытындыға келеді.

Зерттеудің мазмұны мен нәтижелері қарастырылып отырған кезеңде тың жерлерді игеру қажеттілігі, ең алдымен, объективті факторларға байланысты болды, бұл процестің белгілі бір алғышарттары болды, сондықтан төтенше шара болған жоқ және кең және қарқынды экономикалық әдістерді біріктіру арқылы жүзеге асырылды.

Тың игеру процесі экономикалық сипаттағы шаралармен шектелмей, орыс және қазақ ауылдарының бет-бейнесін түрлендіре отырып, әлеуметтік саланы да қамтыды. Тұтастай алғанда, жүргізілген тың игеру науқанының тиімділігі туралы айтуға болады, алайда бірқатар жағымсыз факторлар, негізінен субъективті факторлар да көрініс тапты.

1. Архив Министерства сельского хозяйства Российской Федерации. Ф.616. Оп.9. Д.143. Л.109, 110.

2. Архив Министерства сельского хозяйства Российской Федерации. Ф.616. Оп.9. Д.143. Л.114.

3. Богденко М.Л., Зеленин И.Е. Совхозы СССР. Краткий исторический очерк (1917-1975). Под ред. И.М. Волкова. М.: Политиздат, 1976 – 279 с.

4. Голикова З., Какимжанов А.С., Ковальский и др. Коммунистическая партия в борьбе за освоение целинных земель в Казахстане. /Под ред. П. М. Пахмурного. Алма-Ата: Изд-во “Наука» Казахской ССР, 1969. – - 602с.

5. Государственный архив новейшей истории Саратовской области. Ф.594. Оп.2. Д.3146. Л.18,19.

6. Государственный архив новейшей истории Саратовской области. Ф.594. Оп.2. Д.3148. Л.51-55.

7. Государственный архив новейшей истории Саратовской области. Ф.594. Оп.2. Д.3148. Л.51.

8. Заверюха А.Ч. Чему учит опыт целины // Сельская жизнь. №31. 1994.3.

9. Ивженко С.А. Сквозь время. Саратов: Изд. ФГОУ ВПО “Саратовский государственный аграрный университет», 2009. – 164 с.

10. Куликов В.И. Массовое освоение целинных земель и его социально-экономическое значение. // Развитие сельского хозяйства СССР в послевоенные годы (1946-1970 гг.) М.: “Наука», 1972. – 385с.

11. Михайлов Ф.К. Совхозное строительство в Казахстане. Алма-Ата: Изд. “Наука» Казахской ССР, 1973. – 295 с.

12. Наухацкий В.В. Целинная кампания Н.С. Хрущева: размышления о дискуссионных вопросах историографии. Ростов-на-Дону. И.П.К. РГЭУ (РИНХ), 2018. – 143 с.

13. Никонов А.А. Спираль многовековой драмы: аграрная наука и политика России (XVIII-XX вв.) М.: Энциклопедия российских деревень. 1995. – 574 с.

14. Пахомова Е.В. Обеспеченность районов освоения целинных и залежных земель трудовыми ресурсами в 1954-1956 гг. (на материалах Южного Урала) Автореф. дисс. … канд. ист. наук. Оренбург. 2007.

15. Решения партии и правительства по хозяйственным вопросам. Т.2: 1929-1940 годы. М.: Политиздат, 1967. – 798 с.

16. Решения партии и правительства по хозяйственным вопросам. Т. 4: 1953-1961 годы. Москва: Политиздат, 1968. – 783 с.

17. Сельское хозяйство СССР. Стат. сб. М., 1960. – 666 с.