АЗАМАТТЫҚ ҚОҒАМДАҒЫ ЦИФРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ

Мақалада Қазақстан Республикасының цифрлық құқығы, оның ерекшеліктері, оны азаматтық құқықтық қатынастардың дербес объектісі ретінде тану қажеттілігі талданады. Мақала авторы цифрлық заңның құқықтық табиғаты туралы, сандық құқық жаңа құқықтық құбылыс деген сұрақ туғызады.

Цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы және оларды кеңінен қолдану нормативтік материалдың үлкен қабатымен байланысты және бұл, әрине, экономикамен ажырамас байланысты. Цифрлық құқықтың өзі цифрлық ортаны нормативтік-құқықтық реттеуді қамтамасыз ететін кешенді түрде құрылған құқық институты ретінде қалыптасады.

Цифрлық ортадағы қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу тетігінің өзі, ең алдымен, олардың ақпараттық сипатқа ие екендігіне негізделеді, өйткені олар сандық түрдегі ақпаратпен – сандық мәліметтермен белгілі бір әрекеттерді жасауға байланысты туындайды. Интернет өзінің құқық саласын тудырды.

Интернет құқығы-бұл ережелер әлі толық анықталмаған тәжірибенің динамикалық, икемді және зерттелмеген саласы. Шын мәнінде, бұл тіпті заңның жеке саласы емес, іс жүзінде бұл әр түрлі салалардан алынған теория мен практиканың, зияткерлік меншіктен, азаматтық бостандықтардан, азаптау, халықаралық сауда, коммерциялық және қақтығыс құқығынан алынған бөліктердің қоспасы.

Мұндай түсіну сақталады және осы күнге дейін бар. Бүгінгі таңда заңгерлер заңның барлық басқа салаларынан айырмашылығы, интернет-заң практиканың нақты, тұрақты және сенімді саласы емес және бірқатар түрлі салалардағы қағидаттар мен ережелерді, соның ішінде азаматтық бостандықтар, Шарттық құқық, зияткерлік меншік туралы заңнама, ақпараттық қауіпсіздік, қорғаныс салаларын қамтиды, тұтынушылардың құқықтарын қорғау және т.б.

1. Полякова Т.А. Влияние цифровой трансформации на развитие информационного права: Тенденции, проблемы, перспективы // Мониторинг провоприменения № 2(35).

2. Хабриева Т.Я. Право в условиях цифровой реальности / Т.Я. Хабричева, Н.Н. Черногор // Журнал Российского права. 2018. № 1.

3. Рожкова М.А. Являются ли цифровое право отраслью права и нужно ли ожидать появления Цифрового кодекса. // Хозяйство и право. 2020. № 4. С. 3-13.

4. Нестеров А.В. О цифровых правах и обьектах цифровых прав. // Право и цифровая экономика. 2020. № 1.

5. Чубукова С.Г. Цифровая трансформация системы субьектов информационного права // Вестник МГЮА. 2019. № 12. С. 74-81.

6. Болдачев А. Мнение: код – это не закон, а закон – это не код. 12.04.2017.URL: https://forklog.com/mneniekod-eto-ne-zakon-eto-ne-kod/

7. Закон Республики Казахстан от 24 ноября 2015 г. «Об информатизации».

8. 15 Октября 2021 г. Национальный проект «Технологический рывок за счет..» premiermenister.kz Госпрограммы…nauki-i-innovaciy-159116

9. Государственная программа «Цифровой Казахстан» https://primeminister.kz/ru/gosprogrammy/gosudarstvennaya-programma-cifrovoy-kazahstan-9111459 (Дата обращения 09.12.2020)

10. Государственная программа «Цифровой Казахстан» https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1700000827 (Дата обращения 20.12.2019)