ДАЛА ӨЛКЕСІНДЕГІ КЕДЕН ІСІНІҢ МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНІМДЕРІН ӨТКІЗУДЕГІ РӨЛІ

Мақалада қазақ даласынан мал шаруашылығы өнімдерін өткізудегі кеден ісінің рөлі талданады. Қазақстан мен Ресейдің сауда-экономикалық байланыстарының дамуы екі мемлекет арасындағы қарым-қатынас тарихында елеулі орындардың бірін алады. XIX ғасырдағы сыртқы экономикалық байланыстарда кеден саласының да маңызды рөлі бар. XIX ғасырда кеден саласы тек сауда-экономикалық қана емес, сонымен бірге саяси қарым-қатынастарды да реттеп отырған еді. Бұл кезеңде Ресей империясының сыртты саясатындағы басымдық азиялық бағытты қамтыды. Мақалада саудадағы басым бағыттарға мән беріледі. Сауда-саттық шараларындағы әлдеқайда маңызды кедендік бекеттер атап көрсетіледі. Зерттеліп отырған мәселе бойынша статистикалық және архивтік мәліметтер келтіріледі. Сауда қарым-қатынастары Қазақстан үшінде, Ресей үшінде үлкен маңызға ие болған еді. Осы бағытта жекелеген кедендердің маңыздылығына зерттеуде қамтылады. Мақалада екі ел арасында болған айырбас сауда мен жәрмеңкелерге елеулі орын бөлінеді. Жәрмеңкелік сауданың маңызды орталықтары атап көрсетіледі. Сауда қарым-қатынастарының дамуында тасымал кәсіпшілігі де елеулі рөл атқарды. Тауар тасымалымен негізінен қазақтар айналысты. Бұл кәсіпшілік жергілікті тұрғындарға белгілі бір тұрақты табыс көзіне айналған еді.

1. Levshin A. Description Kirghiz Cossack or Kirghiz Kaisak hordes and steppes. Part III. – SPb., 1832. – 218 p.

2. Cheremshansky V.M. Description of the Orenburg province in the economic-statistical, ethnographical and industrial relations. – Ufa, Orenburg typography Provincial Board, 1859. – 472 p.

3. Nebol'sin P.I. Conquest of Siberia. – M.: Veche, 2014. – 352 p.

4. Khanykov Y.V. Orsk trip from and back to Khiva committed in 1740-1741 of Gladyshev and Muravina. – SPb., 1851. – 85 p.

5. Bartold V.V. Work on the historical geography of Central Asia. – M., 2002. – 711 p.

6. Mikhailov Our Central Asian trade // Vsemir. work. 1867 Feb. – S. 235-244.

7. Velyaminov-Zernov V.V. Historical news of the Kokand Khanate. – SPb., 1856. - 42 p.

8. Kulisher I.M. History of Russian trade and industry. – Chelyabinsk, 2003. – 557 p.

9. Alexander Morrison. Camels and Colonial armies: the logistics of Worfare in Central Asia in the early 19th century. Journal of the economic and social history of the orient. Vol. 57, issue 4, pp. 443-485, 2014. DOI: 10.1163/15685209-12341355; ISSN: 0022-4995; E-ISSN: 1568-5209.

10. Complete Collection of Laws of the Russian Empire. (hereinafter PSZRI) t.27, № 20.821. – 708.

11. Shkunov V.N. P.E. Velichko and organization of the expedition to Central Asia in the first decade of the XIX century / V.N. Shkunov // East: Afro-Asian Society: Past and Present. – M., 2001. - № 5. – S. 33-38.

12. Levshin A. Description of the Kirghiz-Cossack or Kirghiz-Kaisak hordes and steppes. Part III, St. Petersburg, 1832, p. 218.

13. State foreign trade in various forms for 1861. - St. Petersburg: Type. Department of Foreign Trade, 1862. - 240 p.

14. State Archive of Orenburg region (hereinafter SAOR). Fund 6. Catalog 10. File 2775. Pages 2.

15. SAOR. Fund 6. Catalog 17. File 79. Pages 9.

16. SAOR. Fund 6. Catalog 11. File 3458. Pages 15, 16, 16rev.

17. Complete Collection of Laws of the Russian Empire. (hereinafter PSZRI) t.46, №49255 - 708.

18. SAOR. Fund 6. Catalog 10. File 6657. Pages 57.

19. Central State Archive of the Republic of Kazakhstan. Fund 805. Catalog 1. File 22. Pages 91.

20. State Archives of the Astrakhan region. Fund 681. Catalog 1. File 3244. Pages 62.