ГЕОСАЯСИ КАТАСТРОФА БОЛДЫ МА?

2022 жыл-КСРО-ның 100-жылдық мерейтойы аталмаған жыл. Автор осы күнге байланысты "геосаяси апат"ұғымын зерттейді. КСРО-ның ыдырауын геосаяси апат ретінде бағалау туралы әртүрлі пікірлер келтірілген. Автор Одақтың ыдырауын сыртқы, түсіндіру қиын, бірақ іштей анықталған құбылыс ретінде қарастырады. Ол оны әлем тарихындағы көптеген геосаяси апаттардың бірі деп санайды. Бұл геосаяси апатты автор инверсия, диалектикалық даму кезеңі ретінде қарастырады. Кез-келген ірі тарихи құбылыс сияқты, КСРО-ның ыдырауы өзінің оң және теріс аспектілеріне ие болды. Ғасырлар бойы тарихы бар егемен ұлттық мемлекеттер құрылды, Біртұтас идеологиялық құрылым жойылды, жаңа мемлекеттер демократияның даму жолына түсті. Үлкен еуразиялық кеңістікте этникалық топтардың, кландардың қарулы қақтығыстары болды, кейбір жағдайларда азаматтық соғыс сипатына ие болды (Тәжікстан, Приднестровье, Абхазия, Таулы Қарабақ), Ресей Федерациясының аумағында Шешенстандағы ұзаққа созылған қарулы қақтығыс бірнеше жылға созылды. Мұның бәрі халықтарға үлкен зиян келтірді. Өткеннің идеологиялық догмаларынан арылып, Ресей және басқа посткеңестік елдер бүгінде тәуелсіздікті, теңдікті және экономикалық ынтымақтастықты тану негізінде қатынастар құруда.

1. Врангель Н.Е. Воспоминания: от крепостного права до большевиков. Берлин. 1924. С. 251.

2. Ермишкина, Н.Д., Лопарев, А.В. Распад СССР как геополитическая катастрофа // в сборнике: Историческое место советского общества. Материалы Всероссийской научной конференции. Под общ. ред. А.Б. Ананченко; Московский педагогический государственный университет. Институт истории и политики. 2016. С. 174-177; Шустова, Ю.В. Крупнейшая геополитическая катастрофа века: философское, политическое и правовое осмысление державнической оппозицией начала 1990-х годов // Вестник Волжской государственной академии водного транспорта, выпуск 44, 2015 г. Раздел VI. Философия. Общество. Культура. С.231-234; Маказиева З.Д. Распад Советского государства как геополитическая катастрофа // Современные научные исследования и разработки. 2018. Т. 2. №11 (28). С. 440-441.

3. Киселев С.Г. На рубеже тысячелетий: геополитический «взрыв» и возрождение России // Известия Саратовского университета. Новая серия. Серия: Социология. Политология. 2020. Т. 20. №3. С.334-337.

4. Кортунов С. Стоит ли России претендовать на великодержавие? [Электронный ресурс] https://news.novgorod.ru/new (дата обращения – 15.10.2020).

5. Люлечник Вилен. Геополитические катастрофы: причины и следствия // Международный интернет-журнал Русский Глобус. 2005. Июль. №7.

6. Мартин Терри. «Империя положительной деятельности». Нации и национальности в СССР. Т. Мартин. [пер. с англ. О.Р. Щелокова]. М.: Российская политическая энциклопедия. РОССПЭН. 2011. С.38.

7. Медведев: Распад СССР не самая большая геополитическая катастрофа ХХ века [Электронный ресурс] https://korrespondent.net/world/russia/1230578-medvedev-raspad-sssr-ne-samaya-bolshaya-geopoliticheskaya-katastrofa-hh-veka (дата обращения - 18.11.2020).

8. Мироненко, В. Россия и Украина. Утраченные иллюзии и упущенные возможности. // Вестник Европы, 2014. №38-39.

9. Парфенов Леонид: «Создание СССР – самая страшная катастрофа ХХ века» года [Электронный ресурс] https://www.bbc.com/russian/features-41 (дата обращения – 12.10.2021).

10. Пол Грегори. Почему развалилась советская экономика // Вестник Европы, 2014. №38-39.

11. Послание Президента РФ Федеральному Собранию 25 апреля 2005 года [Электронный ресурс] http://kremlin.ru/events/president/transcripts/22931 (дата обращения – 15.10.2021).

12. Сирота Наум. Геополитика: школы и теории. Эволюция науки. Academic publishing. Saarbrucken. Deutschland / Германия. 2013.

13. Толковый словарь. Общеупотребительная лексика (для школ, лицеев, гимназий). Сост. М.А. Надель-Червинская, П.П. Червинский. Изд. «Феникс». Ростов-на-Дону. 1995. С. 363.

14. Туск назвал распад СССР счастливым событием для России и Европы [Электронный ресурс] https://iz.ru/898177/2019-07-11/tusk-nazval-raspad-sssr-schastlivym-sobytiem-dlia-rossii-i-evropy (дата обращения - 18.11.2021.

15. Шевякин А. Как убили СССР. «Величайшая геополитическая катастрофа». М. Эксмо. 2013. 480 с.

16. Энгельс Ф. Предисловие к брошюре С.Боркхейма «На память ура-патриотам 1806-1807 годов» // Маркс, К. и Энгельс, Ф. Соч. 2 изд. М. 1961. Т. 21. С. 361.

17. Independent. 2014. 20 march.

18. Тhe Twentieth Century / J. Brown, R. Louis. – 2001. – P. 594.; P. Brendon. Decline and Fall of the British Empire. – 2007. – P. 660.