АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ КӘСІПОРЫНДАРЫНДА ӨНДІРІСТІ ӘРТАРАПТАНДЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ШАРАЛАРДЫҢ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ

Қазақстан Республикасының аграрлық саладағы экономикалық өсуі ішкі және сыртқы нарықтардағы ауыл шаруашылығымен айналысатын кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілік дәрежесімен анықталады. Заманауи бәсекелестік жағдайында ауыл шаруашылығы ұйымдарының бәсекелестік артықшылықтарын арттырудың елеулі факторы болыпдамуды әртараптандыру факторы табылады.

Аграрлық салада әртараптандыру үдерістерін жүзеге асыру экономиканың өзге салаларына қарағанда ауыл шаруашылығы мамандарының жеке бастамаларымен ұштастыра отырып, мемлекеттік қолдау шараларының неғұрлым салмақты жүйесін болжайды, өйткені ауыл шаруашылығында ең басты құрал жер және өндірісі табиғи-климаттық жағдайларға тәуелді. Осы мәселелердің барлығы Қазақстан экономикасының аграрлық секторы үшін өзекті.

Аталған тақырыптағы мақала қазіргі қазақстандық жағдайларда агроөнеркәсіп кешендеріне қолдануда әртараптандыру тұжырымдамасын жандандырудың әлеуетті мүмкіндіктерін зерделеуге және анықтауға бағытталған. Мақалада өндірісті тиімді әртараптандыру процестерін анықтайтын факторлардың себепсалдарлық байланыстарын зерттеу, Қазақстан экономикасының аграрлық секторының даму жағдайын талдау негізінде агроөнеркәсіп кәсіпорындарын әртараптандыру тұжырымдамасын дамытудағы проблемалық аспектілерді анықтау мәселелері зерделенген. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өндірісін әртараптандыру процестерін кеңейту және тереңдету негізінде агроөнеркәсіптік кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мүмкіндіктерінің әлеуетін зерттеу әдістері мақалада ұсынылған.

Зерттеу нәтижелері, біздің ойымызша, елдегі аграрлық саланы қалыптастыруды жандандыруға мүмкіндік береді, ал аграрлық салада әртараптандыру үдерістерін қалыптастырудың белгіленген стратегиялық басымдықтары осы тұрғыда дамыту қажет сәттерге назар аударуға мүмкіндік береді.

1. Kotov V. (2019) Improving approaches to justifying diversification at small and medium-sized businesses. – Ekaterinburg. 110 p.

2. Manaenkov A.V., Galimova M.P. (2017) The problem of assessing the effectiveness of diversification of an enterprise’s activities. Innovative economics: prospects for development and improvement. №4(22). P. 131-135.

3. Basic criteria and methods for calculating and determining the effectiveness of diversification (2022). Available at: — URL: https://studbooks.net/1749966/ekonomika/osnovnye (accessed 08.07.2022)

4. Leontyev A. (2019) Assessing the economic efficiency of production diversification. – Ekaterinburg. 113 p.

5. Soldatkin V.A. (2019) Development of diversification activities of enterprises in the agricultural sector of the economy: the example of the Leningrad region: abstract of thesis. ...cand. econ. Sciences: 08.022.05. – St. Petersburg. 19 p.

6. Parakhina V.N., Vorontsova G.V., Momotova O.N. (2019) Methodological tools for assessing the level of regional diversification and its implementation. Economics: yesterday, today, tomorrow. №1-2. P. 36-50

7. Nikolashin V., Shvagzdiene B. (2020) Development of ecological tourism in rural areas with the involvement of households in the production of tourist products. Access Research. №.1(1). P. 1-12

8. En-Dala LLP (2022). Available at: — URL: https://eldala.kz/dannye/kompanii/5762 (accessed 04.09.2022)

9. Assessing and forecasting the effectiveness of ongoing programs for financial support for the development of the agro-industrial complex: research report (interim) (2019) JSC KazATU named after. S. Seifullina. Nur-Sultan. 36 p.