Күріш бағасын реттеу: нарықты қорғау формуласы

Мақаланың мақсаты – ұлттық мүдделерді қорғауға және ауыл шаруашылығының тұрақты дамуына ықпал ететін күріш бағасын реттеудің тиімді тетігін әзірлеу және ұсыну. Басты мақсат – бәсекелестік күшейген ортада күріштің әділ және қауіпсіз бағасын алуға мүмкіндік беретін сауда мен нарықтық жағдайларды ескеретін формуланы ұсыну.

Мақаланың әдістері stat.gov.kz сияқты ресми дереккөздерді және сандық талдау әдістерін пайдалана отырып, 2022-2024 жылдарға арналған күріш саудасы және оның құны туралы көтерме саудагерлерден статистикалық деректерді жинау және өңдеуді қамтиды. Үлгілер мен тенденцияларды анықтау үшін сипаттамалық және қорытынды статистика қолданылды, бұл экономикалық көрсеткіштерге салыстырмалы талдау жүргізуге және негізделген қорытындылар мен болжамдарды тұжырымдауға мүмкіндік берді.

Зерттеу қорытындысы көрсеткендей, ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасы өскен кезде оңтайлы бағаны (ОР индексі) анықтау үшін факторлар кешенін ескеру қажет, бұл экономика мен нарық үшін жағымсыз салдарларды болдырмайды. ЕАЭО елдері мен үшінші елдер өнімдерінің өзіндік құнын есептеудің әзірленген формулалары өндірушілер мен мемлекеттік органдарға ішкі нарықты қорғау және ұзақ мерзімді тұрақты даму үшін негізделген шешімдер қабылдауға көмектеседі.

Мақаланың тұжырымдамалары оның практикалық және әдістемелік салдарын көрсетеді. Әзірленген формула тек күріш өндірушілер үшін ғана емес, аграрлық сектордың басқа қатысушылары үшін де, сондай-ақ нарықты талдау, өнім тапшылығының алдын алу және бағаны тұрақтандыру, ғалымдар мен сарапшыларға есептеулер жүргізуге көмектесу және қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік органдар үшін пайдалы болуы мүмкін. импорт пен экспортты реттеу бойынша ұсыныстар.

1. Материалы из архива исходящих писем Ассоциации производителей и переработчиков риса. [Электронный ресурс] – URL: https://eldala.kz/dannye/kompanii/15775-associaciya-proizvoditeley-i-pererabotchikov-risa (дата обращения: 05.08.2024).

2. Есипова В.Е. Цены и ценообразование: Учебник для вузов – Питер, 2008. – Издание 5. – 12 с.

3. Bandumula N. Rice production in Asia: Key to global food security. Proceedings of the National Academy of Sciences, India Section B, (2018) Biological Sciences. - Edition 88(4). – P. 1323–1328.

4. Utami A., Harianto H., Krisnamurthi B. Exploring the pattern of price interdependence in rice market in Indonesia in the presence of quality differential. Cogent Economics & Finance, 2023. Edition 11: 2178123. – P. 2-5.

5. Jin Y., Gardebroek C., Heerink N. (2024) The impact of Chinese rice support policies on rice acreages. Food Security. Vol. 16 (4). – P. 705-719.

6. Amrullah E.R., Susilawati P.N., Hidayah I., Rusyiana A., Ishida A. (2023) Do Food Price Subsidies Increase Nutritional Intake of Indonesian Households? AGRARIS: Journal of Agribusiness and Rural Development Research, 2023. Vol. 9 (2). – P. 258-277.

7. Беккулиева Б.М., Разакова Д.И. Ценообразование на рынке зерна и продуктов его переработки. Проблемы агрорынка, 2017. Номер (3). С. 73-77.

8. Жоламанова М.Т., Шайхутдинова А.К. Финансовая поддержка агропромышленного комплекса Казахстана. Вестник университета «Туран», 2018. Номер (2). C. 182-188.

9. Послание Главы государства Касым-ЖомартаТокаева народу Казахстана «Экономический курс Справедливого Казахстана», 2023. [Электронный ресурс] – URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-ekonomicheskiy-kurs-spravedlivogo-kazahstana-18588 (дата обращения: 05.08.2024).

10. Бюро Национальной статистики АСПиР РК. Цены на еду: как менялась стоимость основных продуктов питания?, 2024. [Электронный ресурс] – URL: https://energyprom.kz/articles-ru/markets-ru/czeny-na-edu-kak-menyalas-stoimost-osnovnyh-produktov-pitaniya/ (дата обращения: 22.07.2024).

11. Antle J.M. (1999) Benefits and costs of food safety regulation. Food Policy, Vol. 24. P. 605–623.

12. Shleifer A. (2005)Understanding Regulation. European Financial Management, Vol. 11, No. 4. P. 439–451.

13. Swinnen J., Olper A., Vandevelde S. (2021) From unfair prices to unfair trading practices: Political economy, value chains and 21st century agri-food policy. Agricultural Economics. P. 1-18.

14. Idris B., Mohammed A., Ahmed Al-Feel M. (2011) Sudanese live sheep and mutton exports competitiveness. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, Vol. 10, Issue 1. P. 25-32.

15. Космуратова А.Ж. Развитие рынка казахстанского риса: влияние российского товара на цены. Материалы II Международной научно-практической конференции «Современные тренды социально-экономического развития России и Казахстана: взгляд молодых ученых», Москва, 27 марта 2024 г. С. 145-148.

16. Постановление Правительства Российской Федерации от 6 июля 2024 г. № 920 О введении временного запрета на вывоз риса и крупы рисовой из Российской Федерации. [Электронный ресурс] – URL: http://government.ru/news/52047/ (дата обращения: 16.06.2024).

17. Саинов М.П., Зузов А.А. Возможные варианты восстановления фёдоровского гидроузла. 2024. Вестник науки и образования Северо-Запада России. 2024. Т.10, №3. C.29-41.

18. Бюро Национальной статистики АСПиР РК, 2024. Анализ статистических данных. [Электронный ресурс] – URL: http://stat.gov.kz (дата обращения: 20.08.2024).

19. Хасенов Б. Оптовых продавцов риса в Кызылординской области оштрафовали почти на 68 млн тенге из-за ценового сговора. 2023. Казахстанская правда. [Электронный ресурс] – URL: https://kazpravda.kz/n/optovyh-prodavtsov-risa-v-kyzylordinskoy-oblasti-oshtrafovali-pochti-na-68-mln-tenge-iz-za-tsenovogo-sgovora/ (дата обращения: 25.06.2024).