ҚАЗАҚСТАН АУЫЛДАРЫ МЕН СЕЛОЛАРЫНЫҢ ЗИЯТКЕРЛІК ӘЛЕУЕТІНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ ТАРИХИ-ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ БЕЙНЕСІ

Мақалада Қазақстан ауыл селосындағы интеллектуалдық әлеуеттің тарихи-демографиялық және әлеуметтік келбеті сөз болады. Мақаланың аумағы соғыстан кейінгі кезеңді яғни 1946-1991 жылдарды қамтиды. Авторлар экскурс ретінде соғысқа дейінгі жылдардағы интеллектуалдық әлеуеттің жұтаңдығына тоқтала келіп, соғыстан кейінгі жылдардағы интеллектуалдық әлеуеттің даму сатыларына толықтай мәлімет берген. Оның тарихи-демографиялық және әлеуеттің келбеті архив деректерімен, статистиқалық мәліметтермен бекітілген. Интеллектуалдық әлеуеттің дамуына халықтың біліми-мәдени деңгейінің өсуінің ықпалына ерекше көңіл бөлінген. Осы орайда объективтік қажеттілік пен мемлекеттік қолдаудың  бір жерден шыққандығы фактілермен дәлелденген. Бұл сәйкестік өзінің жемісін беріп, Қазақстан ауыл- селосындағы интеллектуалдық әлеуетке арқау болған маман кадрлардың оқып, өсіп жетілуі фактылармен көрсетілген. Тың және тыңайған жерлерді игеру кезеңіндегі интеллектуалдық әлеуеттің өсуі, оның ерекшеліктері мен көлеңке жақтары әсерлі баяндалған. Сонымен бірге мақалада аграрлық жұмысшылар санындағы колхозшылардың санының азаюы, азаю себептері цифрлар арқылы келтірілген.

Мақаланың мақсаты 1946-1991 жылдары Қазақстанның ауылдары мен ауылдарының зияткерлік әлеуетінің әлеуметтік, тарихи және демографиялық бейнесін, сапалы әлеуметтік сауықтыру және одан әрі дамуын зерттеу. Қала мен ауыл арасындағы айырмашылықтар, оның ішінде білім мен мәдениеттегі өзгерістер әсерлі баяндалған. Ауыл селоның интеллектуалдық әлеуетінің қаладан артта қалуының себептері тарихи документтер арқылы зерделенген.

1. Айтов Н.А., Филиппов Ф.Р. Управление развитием социальной структуры советского общества. - М., 1988. – 23 с.

2. Центральный государственный архив РК (далее ЦГА РК). Ф. 698; оп. 14, д. 299. -л. 60.

3. ЦГА РК. Ф. 698; оп. 14, д. 299. -л. 35

4. Казахстанская правда -1991 -20 июля

5. ЦГА РК ф. 1459; оп. 5, д. 577. – лл. 17-20

6. Архив президента РК (далее ПА РК) ф. 708; оп. 14, 1808. -лл. 1,3,97.

7. ЦГА РК. Ф. 698; оп. 14, д. 293 а. -л. 122.

8. Куликов В. И. Исторический опыт освоения целинных земель. М.: Мысль, 1978. – 110 с,.

9. Дахшлейгер Г.Ф. Маршрутом социального прогресса. – Алма-Ата, 1978. – 122 с.

10. ЦГА РК. Ф.698; оп. 14, д. 299 а. – л. 35

11. Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 года. Казахская ССР. – М.: Госстатиздат, 1962. – С. 50, 81, 139.

12. Труды института истории, археологии и этнографии. Т.4. История. – Алма-Ата, 1957. - С. 200, 203, 211.

13. АП РК ф. 708; оп. 35, д. 106, л. 96.

14. Қазақстанның социалистік мал шаруашылығы. -1950. -№10 - С. 9-13.

15. Қазақстанда колхоз өндірісінің озат тәжірибесі. -1954. -№4. – С. 54

16. Итоги Всесоюзной переписи населения 1989 г. Т. 1. – Алма-Ата, 1991. –363 с.

17. Рубеж – 50 миллионов. – Алма-Ата, 1981. – С. 127.

18. О некоторых вопросах демографического и социального развития казахского населения республики по областям и г. Алма-Ата (по данным Всесоюзных переписей населения 1970 и 1979 гг.). - Алма-Ата, 1987. - С. 1-3.

19. Народное хозяйство Казахстана в 1985 году. Стат. ежегодник. - Алма-Ата, 1986. - С. 254-175.

20. ЦГА РК ф. 698; оп.14, д.299а. - л.35; Итоги Всесоюзной переписи населения 1970 года. т. V. - М., 1973. – 69 с.

21. Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 года. Казахская ССР. -М.: Госстатиздат, 1962; Итоги Всесоюзной переписи населения 1979 г., т. VIII. - М., 1990. - С. 38, 42, 43.

22. Итоги Всесоюзной переписи населения 1970 г. т. V. - М., 1973. - С. 10-11.; Итоги Всесоюзной переписи населения 1979 г. Т. VII - М., 1990. - 9 с.

23. Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 г. Казахская ССР. - М: Госстатиздат, 1962. - С. 11,64,77; Итоги Всесоюзной переписи населения 1979 г. Т. VII. - М., 1990 – 240 с.

24. Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 года. Казахская ССР. - М.: Госстатиздат, 1962. С. 95-96.; Итоги Всесоюзной переписи населения 1979 г. Т. VIII. м., 1990. - С. 322, 334

25. Чокин Ч. Ш. и др. Научные основы энергоснабжения сельского хозяйства Казахстана. - Алма-Ата, 1966. - С. 94.

26. Итоги Всесоюзной переписи населения 1979 г. Т. ІХ. Ч ІІ. – М., 1990. – С. 240-246

27. Молодежь СССР, Стат.сб. – М.,1990. – С. 15,134.

28. Сборник статистических материалов (в помощь агитатору и пропагандисту). 1984 г. - М., 1985 - С. 163-164.

29. Соскин С.Н. Кадры сельского хозяйства: подготовка в системе образования. - Алма-Ата: Казахстан, 1986. - С. 43,44.

30. Народное образование и наука в Казахской ССР. Стат. сб. - Алма-Ата, 1990. - 65 с.