И.СТАЛИННІҢ 1930 ЖЫЛДАРДАҒЫ САЯСИ ҚУҒЫН-СҮРГІНДІ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫ ЖӘНЕ ТІКЕЛЕЙ БАСҚАРУШЫ РЕТІНДЕГІ РӨЛІ

Мақалада И.Сталиннің 1930-шы жылдардағы саяси қуғын-сүргін кезіндегі рөлі зерттеледі. Мұрағаттарда сақталған Сталиннің өзі қол қойған нақты құжаттарда оның күнделікті террор мен қысым көрсету саясатын іске асырудағы Ішкі істер халық комиссариаты мен партияның басқарушы органдарының барлық жұмыстарында мәселені егжей-тегжейлі білген ұйымдастырушы және тікелей басқарушы ретіндегі рөлі көрініс табады. И.Сталин саяси қуғын-сүргінді жүргізуді өзінің ерекше жіті бақылауында ұстап, Ішкі істер халық комиссариаты басшылығына жекелен істер мен жекелеген адамдар мен тұлғалар бойынша тікелей тапсырмалар беріп отырған. Сөйтіп, И.Сталин Ішкі істер халық комиссариатының жедел іздестіру және тергеп-тексеру шараларына жетекшілік жасап қана қоймай, сот процестерінің жүруін дайындау мен өткізуге де араласқанын көреміз. Мысалы, И.Cталин 1937 жылдың қаңтарында Мәскеудегі «Антикеңестік троцкийшілдер орталығы» бойынша процесті жүргізуді жеке өзі толықтай ұйымдастырған. Сталиннің тікелей басшылық жасауы мен жеке ұйымдастыруы саяси репрессияларды ұйымдастыруда ғана емес, тұрғындарды экономикалық жағдайды қиындату арқылы бағындыру саясаты болып табылатын экономикалық саясатты жүргізуден де білінеді. Бұл атап айтқанда, 1931-1933 жылдары Қазақстанда болған ашаршылық мысалында нақты көрінеді.

1. Kolesov N.D. (2002) The economic factor of victory in the battle of Stalingrad. Problems of modern Economics. No. 3. 96 р.

2. Cheremisinov G.A. (2015) Formation of the mobilization model and macroeconomic dynamics of the USSR during the first Five-year plan and the Great Patriotic War. Bulletin of Volgograd State University. Episode 4: History. Regional studies. International relations. № 4 (34). P. 19-35.

3. Khanin G.I. (2003) The Soviet economic miracle: myth or reality? Free thought. №7,8,9,11. 25 p.

4. Zhukov Yu.N. (2011) To be proud, not to repent! The truth about the Stalin era (collection of articles and interviews). Moscow: Eksmo, Yauza. 256 p.

5. Zhukov Yu. N. (2003) Another Stalin. Political reforms in the USSR in 1933-1937 Moscow: Vagrius. 512 p.

6. Zhukov Yu.N., Kozhinov V.V., Mukhin Yu.I. (2010) The riddle of the 37th year. M.: Eksmo, Algorithm. 576 p.

7. Mukhin Yu., (2011) "The Trial of Stalin". Moscow, Yauza Press. 288 p.

8. Davis R.W., Kosheleva L.P., Rice E.A., Rogovaya L.A. (2001) Stalin and Kaganovich. Correspondence. 1931-1936 Collection of documents. Moscow. ROSSPEN. 798 p.

9. Kirillov V.M. (2022). Memory book. Yekaterinburg is repressed. 1917-ser. 1980s. Part I. Scientific research. Publishing solutions. 720 p.

10. Lubyanka. (2004) Stalin and the Main Directorate of State Security of the People’s Commissariat of Internal Affairs. Stalin's archive. Documents of the highest bodies of party and state power. 1937-1938. Moscow: MFD, 736 p.

11. Archive of the President of the Russian Federation (hereinafter AP RF). (2006) F. 3. Op. 24. D. 212, 375, 377. Op.58. D.6. 323 р.

12. Stalin I.V. (2006) Essays. Vol. 18. Tver: Information and Publishing Center "Soyuz". 44 р.

13. The Russian State Archive of Socio-Political History (hereinafter RGASPI). (2006) F. 17. Op. 162. d. 37. 67 p.

14. The Russian State Archive of Socio-Political History (hereinafter RGASPI). (2006) F. 17. Op. 162. d. 37. 30 p.

15. Letters of I.V. (1995) Stalin to V.M. Molotov. 1925-1936: Sat. doc. M. 304 p.

16. Sarah Cameron. Famine in Kazakhstan in the 1930s-33s: modern research and new directions in the study of the issue. Available at: — URL: https://www.caa-network.org/archives/6126 (accessed: 09.07.2022).

17. AP RF (Archive of the President of the Russian Federation) (2009) F.3. Op.40. D.77. L.91-92. It is cited in the article. To talk about hunger was considered almost a counter-revolution."Documents of the Russian archives about the famine of 1932-1933 in the USSR. Domestic archives. No. 2. P. 94-127.

18. Famine of the early 30s of the twentieth century in Kazakhstan: Crime and Punishment. From the collection of materials of the international scientific conference "Famine in Kazakhstan: the tragedy of the people and the lessons of history", published by Astana Publishing House. Available at: — URL: http://infourok.ru/user/baltabaev-marat-bopishevich/page/golod-nachala-h-godov-veka-v-kazahstane-prestuplenie-i-nakazanie (accessed:15.06.2022).

19. Danilov V., Manning R., Viola L. The tragedy of the Soviet village. (2001) Collectivization and dispossession. 5 vol. M. 1008 p.