БАСТЫ СОТ ТАЛҚЫЛАУЫ - ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША СОТ ТӨРЕЛІГІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ НЫСАНЫ

Автор қылмыстық істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру тұрғысынан сот талқылауының проблемалық жақтарын зерттейді. Сот төрелігі соттың айрықша құзыреті екендігін, сонымен қатар арнайы және төтенше соттарды құруға Конституциямен тыйым салынғанын атап өтіп, автор сот ісін жүргізуде қылмыстық іс жүргізу қағидаттарын қолданудың ерекше маңыздылығын атап көрсетеді. Қылмыстық процестің мақсаттарына қол жеткізу, тұтастай алғанда, тараптардың аралық мақсаттарына кезең-кезеңмен және қиылысатын жолдармен қол жеткізілетіндігі талданады. Сот талқылауының құрылымы және оның тағайындалуы қарастырылады. Сот талқылауы, ең алдымен, қылмыстық процестік зерттеу болып табылады. Бірақ, бұл факт дәлелдеудің басқа кезеңдерінің болуын жоққа шығармайды. Сотқа дейінгі тергеп-тексеру материалдары, сот отырысында жиналған дәлелдемелер тексеріледі және зерттеледі. Бұл жерде зерттеуді қылмыстық іс материалдарын, ең алдымен, дәлелдемелер мен олардың көздерін, алу шарттарын зерттеу, талдау деп түсіну керек. Зерттеу дәлелдемелердің мәнін олардың жиынтығымен білуді қамтиды. Басты сот талқылауының негізгі бөлігінде сот тергеуінің ерекше рөлі атап өтіледі. Автор басты сот талқылауының түпкілікті реттелуі қылмыстық сот ісін жүргізудің англо-саксондық моделіне үздіксіз көшудің сөзсіз қажеттілігі болып табылады деген қорытындыға келеді. Жиырма төрт қадам шеңберінде сот жүйесін реформалау жөніндегі ұсыныстар бүкіл заң қоғамының егжей-тегжейлі талдауы мен талқылауын талап етеді. ҚР Жоғарғы Соты ұсынған реформалар аясында теріс қылықтар институтын қылмыстардан бөлу, алқабилер тізімін қалыптастыруды цифрландыру, атқарушы билік пен жұртшылықты үкімді орындау сатысындағы мәселелерді шешуге тарту, күзетпен ұстауды қолдану аясын шектеу жөніндегі жоспарлармен келісімі айтылды. Сонымен бірге, сот талқылауында іс материалдарының ұсынылуын жоққа шығару күмән туғызады.

1. О судебном приговоре. Нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 20 апреля 2018 года № 4. [Электронный ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P180000004S (дата обращения: 30.07.2022)

2. О некоторых вопросах применения законодательства о судебной власти в Республике Казахстан. Нормативное постановление Верховного суда Республики Казахстан от 14 мая 1998 года № 1. [Электронный ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P98000001S_(дата обращения: 30.07.2022)

3. Жамиева Р.М. Роль чрезвычайных и специальных судов в уголовном судопроизводстве РК// Проблемы уголовно-процессуального права: Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 20-летию кафедры уголовного процесса КарЮИ МВД РК им. Б.Бейсенова (1 июня 2006 г.). — Караганда. — 2018. — С. 90-95

4. Хмыров А.А. Косвенные доказательства. — М.: Юрид.лит. — 2017. — 250 с.

5. Жогина Н.В. Теория доказательств в советском уголовном процессе. — М.: Юрид.лит. — 2017. — 736 с.

6. Карнеева Л. Уголовно-процессуальный закон и практика доказывания. Социалистическая законность. — № 1. — 2019. — 33 с.

7. Уильям Б. Введение в право и правовую систему США. Сант-Паул: "Уэст". — 2018. — 742 с.

8. Судебное реформирование. Позиция РКА. [Электронный ресурс] — URL: https://www.agka.kz/ru/sudebnoe-reformirovanie-pozicia-rka/ (дата обращения: 30.07.2022)

9. Дискуссионные шаги Верховного Суда Республики Казахстан по реформированию уголовного процесса. [Электронный ресурс] — URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=37403465&pos=25;-28#pos=25;-28 (дата обращения: 30.07.2022)

10. Заключение по шагу № 5 казахстанской реформы главного судебного разбирательства по уголовным делам Л.В. Головко, заведующий кафедрой уголовного процесса, правосудия и прокурорского надзора юридического факультета МГУ имени М.В. Ломоносова, доктор юридических наук, профессор. [Электронный ресурс] — URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33692812&pos=5;-106#pos=5;-106 (дата обращения: 30.07.2022)

11. О предложениях по реформированию судебной системы. Сулейменова Г.Ж., адвокат Алматинской городской коллегии адвокатов, профессор Высшей школы права «Әділет» КОУ. [Электронный ресурс] — URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33493243&pos=6;-106#pos=6;-106 (дата обращения: 30.07.2022)