КЕЙБІР ПОСТКЕҢЕСТІК МЕМЛЕКЕТТЕРДЕГІ АЗАМАТТЫҚ МӘСЕЛЕСІ

Ұсынылып отырған мақала кейбір посткеңестік мемлекеттердегі азаматтық институтына, соның ішінде белгілі бір мемлекеттің азаматтығын алу, одан шығу, азаматтықты тоқтату, азаматтықтан айырылу сияқты өзекті сұрақтарға мемлекеттердің азаматтық туралы заңнамаларын, халықаралық құқықтық құжаттарға шолу жасау негізінде өзгешеліктер анықталады. Бұл сұрақтар біздің елімізде де өзекті бола бастады. Азаматтық алу құқығы басқа азаматтық құқықтар мен бостандықтардан және белгілі бір міндеттерді орындаудан оқшауланған жағдайда жүзеге асырылмайтынын есте ұстаған жөн. Азаматтылық құқығына тұру құқығы, мемлекеттік істерді жүргізуге қатысу құқығы, сайлау және сайлану құқығы, дипломатиялық қорғалу құқығы және басқалары бір бірімен тығыз байланысты. Азаматтық және азаматтығы жоқтық мәселелері қоғамдық қатынастардың жаһандану проблемасына байланысты өзекті бола түсуде. Аталған сұрақ төңірегінде жүргізілген зерттеу нәтижесінде авторлық сараптаулар жасалып отыр. Қазіргі таңда мемлекеттермен қабылданған құқықтық актілердегі азаматтықты беру және азаматтықтан шығу сұрақтарына, тиісті заңнамаларда көрсетілген азаматтыққа байланысты талаптардың орындалмауының қандай жағдайларға әкеліп соғатыны жайында да салыстырмалы мағлұматтар беріледі. Сонымен қатар, Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан республикаларының конституцияларына, азаматтық туралы заңдарына, әкімшілік және қылмыстық заңнамаларына салыстырмалы құқықтық талдау жүргізу нәтижесінде анықталған ұқсастықтар мен өзгешеліктер анықталады.

1. Что такое безгражданство? [Электронный ресурс] — URL: https://www.unhcr.org/centralasia/wp-content/uploads/sites/75/2019/09/What-is-Statelessness-Leaflet-EngRus.pdf (дата обращения: 06.01.2023)

2. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы. Декларация Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының резолюциясымен 1948 жылғы 10 желтоқсанда №217 А (III) қабылданған [Электрондық ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/O4800000001 (қаралу уақыты: 04.02.2023)

3. Некоторые проблемы гражданства в зарубежных странах [Электронный ресурс] — URL: https://cyberleninka.ru/article/n/nekotorye-problemy-grazhdanstva-v-zarubezhnyh-stranah (дата обращения: 16.02.2023)

4. Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы Қазақстан Республикасының 1991 жылғы 20 желтоқсандағы №1017-XII Заңы [Электрондық ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z910004800_ (қаралу уақыты: 05.02.2023)

5. Закон Республики Узбекистан О гражданстве Республики Узбекистан. Принят Законодательной палатой 18 февраля 2020 года. Одобрен Сенатом 28 февраля 2020 года [Электронный ресурс] — URL: https://lex.uz/docs/4761986 (дата обращения: 15.01.2023)

6. Қырғыз Республикасының 2007 жылғы 21 мамырдағы №70 «Қырғыз Республикасының азаматтығы туралы Заңында» (Қырғыз Республикасының 2011.07.13 N94, 2012.02.10 N6, 2012.03.17 N2, 2016.08. No 162, 2023.02.16 N 32 Заңдарының өзгерістерімен) [Электрондық ресурс] — URL: http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru (қаралу уақыты: 04.02.2023)

7. Милованов Н.М. Лишение гражданства: опыт России и зарубежных стран. Научно-практический электронный журнал Аллея Науки. — №4 (20). — 2018. — 89 с.

8. Əкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексі 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235- V ҚР Заңы [Электрондық ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1400000235 (қаралу уақыты: 20.01.2023)

9. Cколько человек оштрафовали за двойное гражданство в Казахстане [Электронный ресурс] — URL: https://www.zakon.kz/6384851-Ckolko-chelovek-oshtrafovali-za-dvoynoe-grazhdanstvo-v-kazakhstane.html (дата обращения: 01.02.2023)

10. Международный пакт о гражданских и политических правах. Принят Генеральной Ассамблеи от 16 декабря 1966 года [Электронный ресурс] — URL: www.un.org (дата обращения: 22.02.2023)

11. Сатыбаева Н. Прекращение гражданства. Казахская – 2017 [Электронный ресурс] — URL: https://articlekz.com/article/19973 (дата обращения: 12.02.2023)

12. Конвенция о сокращении безгражданства от 30 августа 1961 года [Электронный ресурс] — URL: www.un.org (дата обращения: 26.01.2023)

13. Вениаминова М.В. Конституционное регулирование института гражданства в Испании. Труды Института государства и права Российской академии наук. – 2014 [Электронный ресурс] — URL: https://cyberleninka.ru/article/n/konstitutsionnoe-regulirovanie-instituta-grazhdanstva-v-ispanii (дата обращения: 26.01.2023)

14. Хорват Э., Рубио-М.Р. Все или ничего? Внешние очертания дискуссии о немецком гражданстве. Сравнительное конституционное обозрение. — №5 (78). — 2020. — С. 51-70

15. Прудникова Т.А. Конституционно-правовое регулирование миграционной политики в королевстве Нидерландов. Вестник Московского университета МВД России. — № 2. — 2020. — С. 228-231

16. Авакьян С.А. Конституционное право России. Учебник. М. — 2019. — 515 с.

17. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Конституция 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды [Электрондық ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K950001000_ (қаралу уақыты: 19.12.2022)

18. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi Қазақстан Республикасының Кодексі 2014 жылғы 3 шiлдедегі № 226-V ҚРЗ [Электрондық ресурс] — URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1400000226 (қаралу уақыты: 12.12.2022)

19. Кондратович Н.М. Институт гражданства (подданства) в зарубежных странах [Электронный ресурс] — URL: https://law.bsu.by/pub/26/Kondratovich_1.pdf (дата обращения: 22.12.2022)