ҚАЗАҚСТАН КӘСІПОРЫНДАРЫНДА КӘСІБИ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАҒАЛАУ

Мақалада қазақстандық кәсіпорындарда кәсіби тәуекелдерді бағалауда қолданылатын көрсеткіштер негізделеді. Саладағы қауіпсіздік көрсеткіштерін жақсарту үшін қауіпсіздік жөніндегі мамандар жергілікті бағалауды жүргізуде шешуші рөл атқарады. Осылайша, қауіпсіздік тәуекелдерін қауіпсіздік мамандарының түсінуі мен қабылдауы тәуекелдерді бағалаудың сапасы мен сенімділігіне әсер ететіндігі қарастырылды.

Ғылыми әдебиеттерге сәйкес, ұйымдағы кәсіби тәуекелді бағалауда жалпы көрсеткіштер қолданылады. Кәсіби тәуекелді жұмыстағы жазатайым оқиғалардың саны, жұмыскерлерді қауіпсіздік бойынша оқыту іс- шараларының саны және т.б. сияқты көрсеткіштер негізінде өлшеуге болады. Алайда, жалпы көрсеткіштердің қолданылуы ұйымның шынайы жағдайын көрсетпеуі мүмкін. Сондықтан зерттеудің басты мақсаты – өндірістік жарақаттанудың статистикалық мәліметтерін талдай отырып, кәсіптік тәуекелді бағалаудың жекелеген көрсеткіштерін анықтау.

Кәсіби тәуекелдерді бағалауда Қазақстан Республикасындағы 2012-2021 жылдар арасындағы жазатайым оқиғалар мен өндірістік жарақаттану серпініне, еңбек қызметіне байланысты, оның ішінде өліммен аяқталған жазатайым оқиғалар кезінде зардап шеккендер саны бойынша талдау жасалды. Көптеген жарақаттану факторлары мен жазатайым оқиғалардың негізгі себептері қарастырылып, тиісті уақыт кезеңіндегі өндірістік жарақаттану көрсеткіштері, экономикалық қызметтің, өнеркәсіптің әртүрлі салаларындағы және жалпы мемлекеттегі өндірістік жарақаттану серпіні туралы қорытынды жасалды.

1. Causes and circumstances of accidents at work in the EU. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. Available at: — URL: http://europa.eu (accessed: 20.01.2023)

2. Левашов С.П., Шкрабак Р.В., Смирнова Н.К. Профессиональный риск: методология оценки и управления. — СПб.: Проспект Науки. — 2020. — 288 с.

3. Риаскос К.Е.М., Энслин С.Р., Мерино Э.А.Д. Разработка показателей эффективности для охраны труда и техники безопасности: конструктивистский многокритериальный подход к СИЗ. — Производство, вып. 31. — 2021. — С. 1-16

4. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының ресми сайты. [Электрондық ресурс] — URL: https://stat.gov.kz (қаралу уақыты: 20.01.2023)

5. Таргынова Г.С., Садуакасова Н.М. Состояние безопасности труда в сельском хозяйстве Казахстана. МННК «Безопасность в условиях глобализации мира». — Элиста. — 2019. — С. 263-267

6. Правила управления профессиональными рисками, утвержденные приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 28 декабря 2022 года № 524 [Электронный ресурс] URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021197 (дата обращения 10.01.2023)

7. Жандаулетова Ф.Р. Анализ профессиональных заболеваний и несчастных случаев на производстве. Конспект лекций для студентов специальности 5В073100 – Безопасность жизнедеятельности и защита окружающей среды. — Алматы: АУЭС. — 2019. — 51 с.