АДАМ ҚҰҚЫҒЫН ҚОРҒАУДЫҢ ӘЛЕМДІК ЖҮЙЕСІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАН

Осы жұмыста құқық қорғау әділет институтының қалыптасуы мен дамуына талдау жасалды, Қазақстанның мемлекеттік өмірінде болып жатқан, адам құқықтарын қорғауға бағытталған әкімшілік реформалардың негізгі бағыттары көрсетілді. Автор құқық қорғау әділетсіздігін Қазақстан Республикасындағы адам құқықтарын қорғау жүйесіндегі элементтердің бірі ретінде қарастырады. Құқықтарды қорғау жүйесін құрудың алғышарттарын зерттей отырып, автор заңның үстемдігін қамтамасыз етуге, мемлекеттік басқару саласында сот бақылауын жүзеге асыруға, мемлекеттік органдар мен азаматтар арасындағы қатынастардың тепе-теңдігін орнатуға бағытталған сот билігіне ерекше назар аударады. Құқықтық реттеу мен заңнамалық өзгерістердің аталған проблемалары институционалдық сипатта болады және адам құқықтарының халықаралық стандарттарын заңнамаға және қылмыстық-атқару практикасына имплементациялау ғана емес, сондай-ақ сотталғандардың құқықтық жағдайындағы оң өзгерістерге байланысты болады. Сот өкілінің, тергеушінің, анықтаушының, прокурордың объективтілігі оның өз міндеттерін тиісінше атқаруының міндетті шарты болып табылады. Бұл шешімнің мазмұнында ғана емес, сонымен бірге оны қабылдаумен бірге жүретін барлық процедуралық әрекеттерде де көрінеді. Егер осы негізгі қағидат бұзылса, қылмыстық процесте адам құқықтарының нақты қорғалуын елестету мүмкін емес. Мақалада адам құқықтарын қорғаудың әлемдік жүйесіндегі Қазақстан сипатталған.

1. Bajkadamov B. Neobhodimost' i puti razvitija i ukreplenija nacional'nyh uchrezhdenij po pravam cheloveka v Kazahstane // Razvitie nacional'nyh uchrezhdenij po pravam cheloveka v Kazahstane: sbornik statej mezhdunarodnogo seminara. - Almaty: Interligal, 1999. - B. 17-4.

2. Zhangalieva G. Problemy vnedrenija instituta ombudsmena v praktiku parlamentarizma // Mezhdunarodnye standarty v oblasti prav cheloveka i problemy razvitija nacional'nogo zakonodatel'stva: sbornik statej mezhdunarodnoj nauchnoprakticheskoj konferencii, posvjashhennoj 10 letiju gosudarstvennoj nezavisimosti RK. - Almaty: Qazaq universitetі, 2003. – 570 b.

3. Podoprigoroda R.A. Administrativnaja justicija v Kazahstane: istorija, sostojanie, perspektivy. Pravo i gosudarstvo, № 4 (65), 2014. – B. 46-56.

4. Adam qūqyqtarynyŋ jalpyğa bіrdei deklarasiasy // Deklarasia Bіrіkken Ūlttar Ūiymy Bas Assambleyasynyŋ rezolsiyasymen 1948 jylğy 10 jeltoqsanda № 217 A (III) qabyldanğan [Elektrondy resurs]. – URL: https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/declaratıons/declhr.shtml

5. Havronjuk N.I. Administrativnoe deliktnoe zakonodatel'stvo demokraticheskogo gosudarstva: osnovnye priznaki: Materialy jekspertno-prakticheskoj konferencii «PARAGRAF» [Jelektrondy resurs]. - URL: http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=37995768#pos=51;-149

6. Chepurnova N.M. Konstitucionnye osnovy sudebnoj vlasti // V sb. Konstitucionnye osnovy, formy i metody gosudarstvennogo upravlenija: nauch. izdanie / pod obshh. red. Chepurnovoj N.M. – M.: JuNITI-DANA, 2012. – B. 319-324.

7. Azamattyq jäne saяsi qūqyqtar turaly halyqaralyq pakt // Bіrіkken Ūlttar Ūiymy Bas Assambleyasynyŋ 1966 jylğy 16 jeltoqsandağy 2200A (XXI) rezolsiyasymen qabyldanğan [Elektrondy resurs]. – URL: https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventıons/pactpol.shtm

8. Rahimberdin K.H. Sluzhba probacii ili rebrending ugolovno-ispolnitel'nyh inspekciiy Kazahstana? // Evrazijskij juridicheskij zhurnal, № 6, 2011. - B. 24–26.

9. Meiramov N.M. Qazaqstandağy konstitusialyq baqylau: konstitusionalizmdі bekіtu doktrinasy men praktikasy. – Almaty: Raritet, 2018. – 77 b.

10. Mämi Q.Ä., Rogov İ.İ., Malinovskii V.A. Qazaqstan Respublikasy: konstitusionalizmdі ornatu hronikasy. – Almaty: Qazaq universitetі, 2019. – 21 b.

11. Ekonomikalyq, äleumettіk jäne mädeni qūqyqtar turaly halyqaralyq paktі // Bas Assambleyanyŋ 1966 jylğy 16 jeltoqsandağy 2200A (XXI) rezolsiyasymen qabyldandy [Elektrondy resurs]. – URL: https://www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventıons/pactecon.shtml

12. Salimbaeva Zh. Problemy konstitucionnoj otvetstvennosti [Tekst] / G.S. Sapargaliev, Zh. Salimbaeva. – Almaty, 2001. – 54 b.

13. Baimoldina Z.H. Azamattyq prosessualdyq qūqyqtyq dispozitivtіk qağidasynyŋ mänі turaly sūrağyna // Nauchnye trudy KazGU, № 1, 1999. – B. 481-490.

14. Adam qūqyqtary jönındegı uäkıl qyzmetın belgіleu turaly. Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ Jarlyğy 2002 jylğy 19 qyrküiek N 947 [Elektrondyq resurs]. – URL: https://adılet.zan.kz/rus/docs/U020000947

15. Äpenov S. M. Qylmystyq qūqyqbūzuşylyqqa sybailas qatysudyŋ. Teoriya jäne praktika mäselelerі. - Almaty, 2009. - 123 b.