Халықаралық қатынастардың жаһандық дамуының қазіргі шарттары саяси шешім қабылдау процесінде нақты фактілер ғана емес, адамның қабылдауы, идеялары мен бейнелері де көбірек ескерілетіндігінде. Мемлекеттің сыртқы саясаты және оны халықаралық аренада қабылдау маңызды рөлге ие болады, ал имиджді қалыптастыру мемлекеттік сыртқы саясаттың маңызды бағытына айналады. Электрондық бұқаралық ақпарат құралдары мен коммуникацияның қарқынды дамуы халықтың бағытын өзгерту және оның дұрыс қабылдауын қалыптастыру мақсатында мифтер мен құндылықтарды бұқаралық санаға белсенді және жедел енгізуге мүмкіндік берді. Қазіргі әлемде әлеуметтік иерархия материалдық ресурстарды бөлу негізінде ғана емес, сонымен бірге символдық ресурстарды бөлу негізінде де қамтамасыз етіледі. Мемлекеттің жағымды бейнесін қалыптастыру саясатының тиімділігі оны құру барысында Ел ішіндегі және шетелдегі мақсатты қоғамдық топтардың ақпараттық, саяси, әлеуметтік, мәдени, экономикалық және басқа қажеттіліктері мен мүдделерін, олардың мемлекет туралы ауыспалы (ағымдағы) және тұрақты түсініктерін, аудиторияның қоғамдық санасында кездесетін архетиптерді, мифтерді ескере отырып анықталады.

Жаһанданудың серпінді процестерінде сыртқы саясаттағы және қазіргі саяси процестерді басқарудағы әскери емес әдістер мен ақпараттық технологиялардың маңызы артып, мемлекет халықаралық саяси процестерде билікке абсолютті монополиясын жоғалтады. Саяси процестердегі мемлекет имиджінің және халықаралық қатынастардың басқа да субъектілерінің өсіп келе жатқан рөліне сүйене отырып, соңғы онжылдықтарда мемлекеттің ақпараттық-коммуникациялық өрісіне жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік болғандықтан, халықаралық аренада қоғамдық дипломатия арқылы имидж қалыптастыру проблемасына ғылыми қызығушылық артты. "Қоғамдық дипломатия" термині әртүрлі түсіндірулерге ие, бірақ олар екі негізгі ұғымға келеді: халықаралық қатынастардың мемлекеттік емес субъектілері жүзеге асыратын дипломатия және дипломатия, ең алдымен, басқа елдердің қоғамдық пікірі.

Бұл мақалада белгілі қазақстандық мұнайшы, Маңғышлақ Мұнай кәсіпшілігінің негізін қалаушы Рахмет Өтесіновтің өмір жолы мен еңбек қызметінің басталуының негізгі кезеңдері қарастырылады. Рахмет Өтесінов қазақстандық қоғамның дамуына елеулі үлес қосты. Оның қызметі Д.А. Қонаев, С.Мұқашев, Н.Д. Оңдасынов дәуірімен байланысты. ХХ ғасырдың 50-70 жылдары оның есімі көптеген дереккөздерде аталған. Бірақ тарихи және ғылыми көздерде оның өмірі мен қызметі аз зерттелген. Жақында зерттеушілер кеңестік кезеңдегі қоғам қайраткерлерінің өмірі мен қызметін зерттеуге сирек жүгінеді.

Республика тарихының нақ осы кезеңі Батыс Қазақстанның мұнай кен орындарын игеруімен ерекшеленеді. ХХ ғасырдың 60-шы жылдары Қазақстан картасында мұнайдың үлкен қоры бар жаңа мұнай клондайкі пайда болды.

Р.Өтесіновтің тұлғасы Маңғышлақ түбегінің байлығын игерудегі атақты мұнайшылардың рөлі мен маңыздылығын бағалауға мүмкіндік береді. Тарихтың қазіргі кезеңінде мұнай мен газдың бай қорлары Тәуелсіз Қазақстан қоғамының игілігіне қызмет етеді және елдің егемендігін нығайтады. Бұл зерттеу Р.Өтесінов өмірінің белгісіз беттерін, инженер-мұнайшы және Гурьев облысының партия қайраткерінің қалыптасу процесін ашады.

Мақалада қазақ халқының тарихындағы аса бір қасіретті кезең – 1921-1922 жылдардағы аштық Батыс Қазақстанның мысалдары негізінде қарастырылады. Осы аштықтың негізгі себебінің бірі ретінде Азамат соғысы көрсетіледі. Большевиктер Октябрь төңкерісін жасау арқылы елді азаматтық қантөгіске итермелегені туралы ақиқатты атап өтеді. Азамат соғысы жалпы соғыстардың ішіндегі аса бір мағынасыз және қантөгісті соғыс болып табылатыны шындық. Мақалада қаралатын мәселенің авторлар тарапынан зерттеу нысаны етіп Қазақстанның батыс аймағын таңдап алуы тегіннен тегін емес. Нақ осы өңірде азамат соғысы кезінде бірнеше майдандардың ошағы болды. Орал қаласы үш ай бойы қоршауда қалып, сыртқы әлеммен байланыссыз қалды да, кеңес үкіметі бұл өңірде кейін орнады.

Ақ гвардияшылар мен қызыләскершілердің де қазақ тұрғындарына жасаған озбырлығы батысқазақстандық және орталық архивтердің құжаттары негізінде дәлелденеді. Олардың қазақ ауылдарын түк қалдырмай бұл тонауы өңірдегі аштықтың негізгі себептерінің бірі болды. Екі соғысушы тараптың күш көрсете жасаған қиянаты, авторлардың пікірінше, қазақ тұрғындарын аштыққа ұрындырып, кейіннен демографиялық құлдырауға душар етті. Бұл себептерге азамат соғысы салдарынан халық шаруашылығының күйреуі, «әскери коммунизм» саясатынан көшпелі шаруашылықтағы мал басының күрт азаюы, егістік жерлердің қысқаруы, 1920 жылғы жұт және 1991 жылғы қуаңшылық әсерін айтуға болады.

Жоғарыда айтылған себептер арасында большевиктердің қарапайым халыққа қарсы «әскери коммунизм» саясатының зардабы бөліп көрсетіледі. Бұл саясаттың нәтижесінде 1920 жылдың соңына таман Қазақ Республикасының азық-түлік қоры толықтай жойылды.

Әсіресе, қазақ халқы үшін мемлекетке ет пен сүт тапсыру салығы аса ауыр тиді. Мақалада Батыс Қазақстандағы аштықтың толық барысы, губерниялар бойынша аштыққа ұшырағандардың саны, Қазақстанның басқа аймақтарымен салыстырмалы мәліметтер беріледі. Авторлардың қолданған архивтік құжаттар, монографиялар мен арнайы зерттеулер 1920-1922 жылдардағы аштық және оның қазақ халқы үшін зардаптарын ашуға мүмкіндік береді.

Бұл жұмыста социологиялық әдістің дамуы парадигма концепциясы аясында қарастырылып, талқыланады. Ғылым жасаудың үлгісі ретіндегі парадигма тұжырымдамасы немесе ғалымдар мәселеге қалай қарау керектігі туралы келісетін конвенциялар ғылыми зерттеулердің негізін құрайды. Өйткені парадигмалар ғылыми зерттеу сипаты мен зерттеуші ұстанатын әдістемеге сәйкес келеді. Зерттеуді жобалау контекстінде позитивистік парадигма ретінде белгілі сандық зерттеулер дәлелдеу мен анықтаудан бұрын болады, ал сапалық зерттеу бірінші орынға шығып, зерттеуге, түсінуге және түсіндіруге ашық зерттеу осінде айқын болады. Көп парадигмалық ғылым ретінде әлеуметтану позитивистік, интерпретациялық, сыни және постмодерндік парадигмадан нәр алады және икемді. Сонымен қатар, зерттеуде мультипарадигмизмнің әдіснамалық құрылымға әсер ететіні және онымен бірге әдістемелік дифференциацияны әкелетіні айтылады. Осы тұрғыдан алғанда әлеуметтанудың теориялық модельдеу тәсіліндегі түрлендірулер мен әдіснамалық айырмашылықтар кезеңдер аясында қарастырылып, бағаланады.

Мақала Қазақстан жоғары мектебінің білім беру ортасында болашақ педагогтардың көптілді құзыреттілігін қалыптастыру мәселесіне арналған. Зерттеудің өзектілігі қазіргі қоғамның көптілді тұлғаны қалыптастыру мен тәрбиелеудегі қажеттілігіне байланысты. Жұмыста көптілділік зияткерлік әлеуетті дамыту құралы ретінде қарастырылады. Болашақ педагогтарды Қазақстан этносының халықтық дәстүрлерін тануға тарту көптілді құзыреттілікті қалыптастыруға ықпал етеді. Қазақстанның жоғары оқу орнында кәсіби дайындық процесінде тұлғаның көптілді коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру проблемасын зерттеуде теориялық-әдіснамалық және ақпараттық-талдамалық әдістер қолданылды. Теориялық әдіс – теориялық және педагогикалық әдебиеттерді талдау; эмпирикалық әдіс-сауалнама жүргізу, бақылау, тестілеу, студенттердің оқу іс-әрекетінің нәтижелерін талдау, сауалнама жүргізу; зерттеу нәтижелерін математикалық өңдеу әдістері. Автор болашақ педагогтың ЖОО-да кәсіби дайындықтағы көптілді құзыреттілігін қалыптастырудың негізгі компоненттерін қарастырды. М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінде жүргізілген зерттеу нәтижелері болашақ педагогтің көптілді коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесі жоғары оқу орнында кәсіби дайындық сапасын арттыруға ықпал ететінін көрсетті. Сондай-ақ, жұмыста болашақ мұғалімдердің көптілді құзыреттілігін қалыптастыру процесі университетте кәсіби дайындықтың ажырамас бөлігі болып табылады деген тұжырымдар берілген.

Мақалада стресс теориясының негізгі ережелері ашылады және стресске төзімді мінез-құлықты қалыптастыру әдістері талданады. Бұл әдістерді стресстік жағдайларда психологиялық көмек көрсететін мұғалімдердің, психологтардың және басқа да кәсіп мамандардың практикалық жұмысында қолдану қызмет тиімділігін арттырады, адамдардың эмоционалды стресстерін жеңілдетеді. Стресстік жағдайлар үйде де, жұмыста да кездеседі. Кәсіби тұрғыдан қарастыратын болсақ, көбінесе ұйымдастырушылық факторлар жұмыс орнында стрессті тудырады. Зерттеу әдістері көптеген стресстік жағдайларды болдырмауға, еңбек тиімділігін арттыруға, сондай-ақ, қызметкерлердің минималды психологиялық және физиологиялық әлеуетін ескере отырып мақсаттарға қол жеткізуге көмектеседі. Өйткені, кәсіби стресс көптеген аурулардың себебі болып табылады, демек, ол кез - келген қызметкердің денсаулығына айтарлықтай зиян келтіреді. Стресс адамның белсенділігін, оның мінез-құлқының қалыпты бағытын бұзады. Стресс, әдетте жиі және созылмалы болып бөлінеді. Ол адамның тек психологиялық ғана емес, физикалық денсаулығына да теріс әсер етеді.

Тумпангсари немесе агроорман шаруашылығы - бұл ағаштар бір жерде азық-түлік дақылдарымен немесе үй жануарларына арналған жайылыммен араласатын басқару жүйесін пайдаланатын жер. Бұл зерттеу тумпангсари жүйесінің әлеуметтік-экономикалық жағдайы тұрғысынан Индонезияның Шығыс Ява штатындағы Гунунг Арджуна-Лалидживо орман қорығында, атап айтқанда UB Forest аймағындағы жергілікті қауымдастыққа әсерін анықтауға бағытталған. Сонымен қатар, УБ орманынан тумпангсари агроорман шаруашылығы жүйесінен өндірілген өнімнің ақшалай құны бағаланды. Бастапқы деректер таңдалған 90 респондентке таратылған сауалнамадан, тереңдетілген сұхбаттардан және сайттағы бақылаулардан тұрады. Қосымша деректер журналдар, мақалалар және мемлекеттік ресми құжаттар арқылы әдебиеттерді шолу арқылы жиналды. Жиналған деректер Хи-квадрат тесті және SPSS көмегімен талданды. Бұл зерттеу респонденттердің жартысынан көбі тумпангсари агроорман шаруашылығымен айналысатыны анықталды (73,3%). Ең жоғары табыс Дусун Сумберсари мен Сумбервангиде кофе мен көкөністерді тумпангсари әдісімен өсірген респонденттерден 1000-1200,00 RM (3,33M-4,00M) немесе 27,7% құрайды, бұл УБ орманындағы жергілікті қауымдастықтың жоғары тәуелді екенін көрсетеді. Тумпангсариге байланысты қызмет бойынша олардың негізгі кірісі.

Түрлі бағалаулар бойынша қазіргі әлемде өндіріс өсімінің 70-100% - ы инновациялық технологиялар есебінен қамтамасыз етіледі. Инновациялар әлеуметтік және экономикалық даму мәселелерін шешеді, өмір сүру сапасын, тұтыну құрылымын, адамдардың мінез-құлқын, қоршаған ортаның жай-күйін, өндіріс мәдениетін және т.б. өзгертеді. Қазақстанда әлеуметтік саладағы өзгерістер бүкіл әлемдегі сияқты қарқынды жүріп жатыр, алайда, әзірге өнім өндіру саласындағы инновациялық даму дамыған елдердегі қайта құру қарқынынан артта қалып отыр. Инновацияларды дамытуда өңірлер маңызды рөл атқарады. Аймақтық деңгейде инновацияны дамытудың маңыздылығын ескере отырып, мақалада әдеби дереккөздерді зерттеу негізінде аймақтық инновациялық жүйені, аймақтың инновациялық әлеуетін қалыптастыру мәселелері зерттелді, 2020 жылға арналған Қазақстан аймақтарының инновациялық белсенділігінің көрсеткіштері талданды. талдау статистикалық мәліметтерді қолдана отырып жүргізілді, 9 көрсеткіш бойынша рейтинг жүргізілді, содан кейін инновациялық белсенділік тұрғысынан аймақтарды саралау жүргізілді. Зерттеу формальды логика әдістерін пайдалану, Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігі Ұлттық статистика бюросының ресми деректері бойынша өңірлердің инновациялық белсенділігінің сандық көрсеткіштерін салыстыру жолымен жүргізілді, сондай-ақ рейтингтік бағалау әдісі пайдаланылды. Зерттеу бірнеше кезеңде жүргізілді.

Коронавирус індетінің таралуы, сыртқы сұраныстың күрт төмендеуі және энергия бағасының құлдырауы сияқты қолайсыз факторлардың әсерінен Қазақстан Республикасының экономикалық өсу қарқыны 2020 жылдан 2021 жылға дейін теріс өсуге бет алды және сыртқы сауда күрт қысқарды, жұмыссыздық деңгейі өсті, ұлттық валюта бағамы құлдырауын жалғастырды, елдегі инфляция деңгейі жоғарлап, бюджет тапшылығы болса кеңейді. Салалық тұрғыдан қарастыратын болсақ, экономиканың қызмет көрсету саласы пандмия кезінде қатты зардап шекті, тау-кен өнеркәсібі теріс өсуді бастан өткерді, бірақ кейбір кономика салалары, атап айтқанда ауыл шаруашылығы мен құрылыс қарқынды дамыды. Дағдарысқа қарсы саясат аясында Қазақстан еркін фискалдық және ақша-несие саясатын жүргізді, бұл коронавирус індетінен туындаған жағымсыз экономикалық және әлеуметтік шығындарды тиімді төмендетті. Осы берілген мақаланың басты мақсаты Қазақстан Республикасының макроэкономикалық үрдістеріне талдау жасай келе, ел экономикасының болашақ перспективаларын анықтау, макроэкономикалық көрсеткіштерді жақсартуда ұсыныстар беру.

Зерттеу барасысында жалпы танымдық әдіс, экономикалық талдау және салыстыру әдстері қолданылды.

Зерттеу барысында инфляцияның басты себептері анықталып, жұмыссыздық, жұмыспен қамтылу жағдайлары бойынша қарастырылып, ұсыныстар берілді.

Еңбек жалдама саласы қоғам өмірінің ең маңызды сегменттерінің бірі бола отырып, жаңа цифрлық технологияларды қолдану жағдайында өзгерістерге ұшырайды. Білім беру саласының ерекшелігіне байланысты қазіргі заманғы университеттердің ғылыми-педагогикалық қызметкерлерінің мысалында цифрлық экономика жағдайында қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы өзара әрекеттесудің электронды формалары, әсіресе жалдау саласының сандық өзгеруіне кедергі келтіретін факторлардың болуы ерекше қызығушылық тудырады. Зерттеу мақсаты қазіргі университеттердің ғылыми-педагогикалық қызметкерлерінің мысалында қызметкерлер мен жұмыс берушілер арасындағы өзара әрекеттесудің электрондық формаларының тәжірибесін енгізудің құқықтық мүмкіндігін анықтау болды. Жұмыста құжаттарды талдау, салыстырмалы талдау, әлеуметтік, экономикалық және медициналық деректерді екінші реттік пайдалану әдістерін қоса алғанда, кешенді зерттеу әдістемесі қолданылды. Зерттеу нәти- желері Ресей Федерациясындағы білім беру саласы цифрлық технологияларды енгізудің алдыңғы қатарлы саласы емес екенін көрсетеді. Алайда, зерттеулер деректері бойынша жоғары білім беретін білім беру ұйымдары өз қызметіне электрондық сервистер мен ресурстарды: электрондық кітапхана жүйелерін (97,8%), оқу құралдарының электрондық нұсқаларын (95,8%), жекелеген пәндер немесе тақырыптар бойынша оқытатын компьютерлік бағдарламаларды (92,3%), сондай–ақ жекелеген міндеттерді шешуге арналған арнайы бағдарламалық құралдарды – 90,8%, электрондық құжат айналымы жүйелерін-84,1% белсенді енгізуде. Білім беру ұйымдарындағы еңбек қызметінің ерекшелігі қазіргі заманғы университеттерде және цифрлық өзгерістің нақты құралдарын әзірлеу және енгізу қажеттілігін анықтайды.

Бұл мақалада Қазақстан Республикасының сот жүйесіне қатысты кейбір теориялық және практикалық мәселелер қарастырылады. Қазіргі кезеңде болып жатқан сот жүйесін жаңғыртуға ерекше назар аударылады. Қазіргі уақытта сот шешімдерімен байланысты проблемаларды терең теориялық талдаудың, сот шешімдерінің әртүрлі түрлерін қабылдау модельдерінің, сот заңнамасы жүйесін жетілдіруге мүмкіндік беретін факторлардың бүкіл кешенін жүйелі зерттеудің өткір қажеттілігі туындайды. Азаматтардың мемлекетке деген сенім деңгейі сот шешімдерінің сапасына байланысты.

Осы баптың мақсаты-Қазақстан Республикасының сот жүйесін жетілдіру процесін ашу. Сондай-ақ, сот жүйесін жаңғыртудың перспективалы бағыттары, атап айтқанда заңнаманы жетілдіру, мамандандырылған соттар құру және судьялардың қоғамдағы беделін арттыру мәселелері қаралды. Мақалада жаңа Әкімшілік рәсімдік-процестік кодекстің ережелеріне терең талдау жасалды. Автор қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларында судьялардың біліктілігін үнемі арттыру қажет деп санайды. Қазақстанда сот билігі күшті, тәуелсіз, беделді, құзыретті, кәсіби болуы керек деген қорытынды жасалды. Бұл-мемлекет алдында тұрған басты міндет. Бұл мақаланың нәтижелері теориялық және практикалық тұрғыдан маңызды. Сот билігі мемлекеттік биліктің заңдылығы мен әділдігін бейнелейтін Мемлекеттік басқарудың ең маңызды буыны болып табылады.

Мақалада ХХІ ғасырдың қорқынышты құбылысына айналған терроризм мен экстремизмге қарсы күрестің іс-қимыл мәселелері және азаматтар мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі шет елдердің оң тәжірибесі қарастырылады.

Автор терроризм мен экстремизмді мемлекеттердің ұлттық және халықаралық қауіпсіздігіне негізгі қауіп ретінде анықтайды. Бұл қатерлер неғұрлым ауқымды және жаһандық сипатқа ие болғандықтан, халықаралық қоғамдастық осы құбылысқа қарсы күрестің жалпы саясатын әзірлеуі тиіс, өйткені тек белсенді мемлекетаралық ынтымақтастықтың арқасында ғана терроризмге қарсы шаралардың тиімділігіне қол жеткізуге болады.

Бүгінгі таңда Біріккен Ұлттар Ұйымы терроризм мен экстремизмге қарсы іс-қимыл саласындағы құқықтық тұжырымдамаларды біріздендіруге, террористік және экстремистік сипаттағы қылмыстардың алдын алу мен жолын кесудің бірыңғай тетіктерін жасауға бағытталған бірқатар конвенциялар мен хаттамаларды қабылдады. Мақалада аталған халықаралық конвенциялардың негізгі ережелеріне терең талдау жасалады және олардың бүкіл әлемдегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін маңызы бағаланады.

Қазақстан Республикасының терроризм мен экстремизмге қарсы іс-қимылдың тәжірибесі мол болмағандықтан, көптеген жылдар бойы терроризм мен экстремизммен күресіп келе жатқан шет елдердің заңнамасы мен құқық қорғау органдарының практикасын зерделеу мәселелері ерекше маңызды болып табылады. Автор әртүрлі мемлекеттердің терроризмге және экстремизмге қарсы іс-қимыл жөніндегі тиісті құзыретті органдарының бірлескен қызметінің қазіргі тәжірибесіне талдау жасады, осы саладағы халықаралық ынтымақтастықты одан әрі дамыту бойынша негізделген ұсыныстар берді. Шетелдік тәжірибені зерделеп, оны жүйелеп, Қазақстанның жағдайына бейімдеп, терроризм мен экстремизмге қарсы күрес жөніндегі шараларды оңтайландыруға, сол арқылы осындай күрестің құралдары мен әдістерін таңдауда ықтимал қателіктерге жол бермеуге болады.