Түріктер исламды ресми мемлекеттік дін ретінде қабылдағаннан кейін Құран толығымен түркі тіліне аударылды. Араб түбегінде ислам дінінің пайда болуы VI-VII ғасырларға жатады. Исламның түріктер арасында ресми мемлекеттік дін ретінде қабылдануы ислам пайда болғаннан кейін шамамен үш ғасырға сәйкес келеді. Егер кейбір түркі тайпалары мен кішігірім қауымдастықтар алынып тасталса, онда исламды ресми мемлекеттік дін ретінде қабылдаған алғашқы тәуелсіз мұсылман түркі мемлекеті – Еділ Болгариясы. Осылайша, Еділ Болгар хандығы, алғашқы тәуелсіз түркі-ислам мемлекеті, ислам елдерінен толығымен алынып тасталды, Болгария территориясы Ислам географиясына осы дінді қабылдаумен қосылды және болгар халқы Аббасидтер халифатының рухани билігін де қабылдады.

Қараханид хандығы, Газнавидтер әулеті және селжұқтар әулеті кейінгі кезеңдерде түркі-ислам мемлекеті ретінде пайда болды. Исламның мемлекеттік дін ретінде қабылдануымен Құранды түркі тіліне аудару жеделдеді. Діннің меценаты мемлекеттік мекеме болғандықтан, аударма қызметі ресми сипатқа ие болды.

Құранның түркі тіліне алғашқы аудармалары көбінесе аударма деп аталатын сөзбе-сөз аударма техникасын қолдану арқылы жасалды. Құранда айтылған әрбір Араб сөзіне түркі баламалары берілді. Интерпретация деп аталатын бұл әдіс Құранның алғашқы аудармаларында кездесетін аударма әдісі болып табылады. Мавераннахр аймағында жасалуы керек Құран аудармаларында билингвизм негіз болды. Басқаша айтқанда, осы аймақта жасалған Құран аудармаларында Араб сөздеріне түркі және парсы баламалары берілді. 10 ғасырда парсы және түркі тілдері Самарқанд пен Бұхара аймақтарында ортақ мәдени тіл болды. Бүгінде бұл географияда парсы Үстемдігі талқыланады.

Зерттеу жұмысында өмір сүру салтында жайылымдық мал шаруашылығымен айналысқан халықтардың дүниетанымындағы әмбебап және сонымен бірге бірегей құндылық ретінде қабылданатын еркіндік мәнін ашуға назар аударылады. Саяси және мәдени тарих, әлеуметтік құрылым, әртүрлі мал шаруашылығы қоғамы мен этникалық топтардың рухани мәдениеті туралы материалдар осы зерттеуге негіз болды. Мақала авторы саяси оқиғаларды, сондай-ақ мәдени құбылыстарды талдау арқылы мал шаруашылығымен күн көрген халықтардағы еркіндік және еркіндік үшін күрестің көрінісін негіздеуге тырысты. Зерттеу пәні ретінде моңғол (буряттар, халха-моңғолдар, ойрат-қалмақтар) және түркі (қазақтар) халықтары секілді ірі этностардағы материалдар алынды.

Зерттеу нәтижесінде, автор әр түрлі жағдайларға, ең алдымен саяси тарихтағы оқиғаларға, әлеуметтік құрылымның ерекшеліктеріне байланысты, еркіндіктің әр түрлі көшпелі халықтар арасында алып қарағанда қазақ халқының мәдениетінде өзінің айқын көрінісін тапты деген қорытындыға келді. Дәстүрлі қазақ қоғамындағы жеке бас еркіндігі ұғымы ішінара қазіргі заманға сай болды, демек, «дала демократиясы» заманауи азаматтық қоғамның жаңғыртылған институттарының бастапқы ұяшықтарының дамуына өз үлесін қосты.

Сонымен қатар, шетелдік зерттеушілердің ғылыми еңбектерінде малшылардың (көшпенділердің) әлемдік тарихтағы тарихи рөліне қатысты әлі де біржақты көзқарас бар. Мал шаруашылығы қоғамы әлі күнге дейін «жабайы», «мәдениетсіз» және жауынгерлік қоғамдар ретінде бейнеленген, олардың негізгі кәсібі тонау мен соғыс болды деген пікірлер басым. Алайда, мал шаруашылығы халықтарының әлеуметтік құрылымында тәуелді басыбайлылық болмағанын, әлеуметтік қатынастар белгілі бір дәрежеде еуропалықтардан өзгеше иерархиялық принциптерге негізделгенін ерекше атап өткен жөн. Тіршілікті қамтамасыз етудің ерекше жүйесіне негізделген мал шаруашылығы қоғамының қазіргі кезеңдегі азаматтық қоғамның ұлттық менталитетін зерттеу үшін өзекті және маңызды болып табылатын еркіндік туралы өзіндік идеялары болды.

Қaзaқстaн-Қытaй aрaсындaғы мем­ле­кет­тік шекaрa мә­се­ле­сі халықаралық қатынастар тарихындағы өзекті мәселелердің бірі. Бұл тaқы­рып­тың сaяси мa­ңыз­ды­лы­ғы әр мем­ле­кет үшін ұлт­тық қa­уіп­сіз­дік­ті қaмтa­мa­сыз ету, тер­ри­то­риялық тұтaстық пен тәуел­сіз­ді­гін сaқтaп қa­лудa шекaрaлaр мә­се­ле­сі кө­кей­кес­ті бо­лып тaбылaды.

Хaлық­aрaлық қaтынaстaр суб­ъек­ті­сі ре­тін­де кез кел­ген мем­ле­кет­ке 3 сипaт тән екен­ді­гін aтaп өту қaжет: тер­ри­то­риясы, хaлқы жә­не сaяси ұйымы. Мем­ле­кет­тің геосaяси бел­гі­сі оның бел­гі­лі бір тер­ри­то­риясы  ғaнa емес, сaяси ке­ңіс­ті­гінің де болуын­дa. Aл мем­ле­кет тәуел­сіз­ді­гі мен оның қa­уіп­сіз­дік фaкто­ры мaңыз­ды ком­по­не­нт­тер ре­тін­де оның сaясилығын көр­се­те­ді. Мемлекеттік  шекaрaдa елдің ұлт­тық мүд­де­ле­рі мен олaрдың aрaсын­дaғы қaтынaстaрдың күр­де­лі ке­ше­ні жaсы­рын тұрaды. Зaңды түр­де рәсім­дел­ген және хaлықaрaлық түр­де тaнылғaн шекaрaлaр кез кел­ген мем­ле­кет­тің сипaты бо­лып тaбылaды. Егер елтaң­бaсын, туын­, әнұрaнын, конс­­ти­ту­циясын әр ел­дің өзі aйқындaй­т­ын болсa, мем­ле­кет­тік шекaрa же­лі­сін бел­гі­леу қaжет­ті хaлық­aрaлық ке­лі­сімшaрттaрды жaсaу мен оны әлем­дік қоғaмдaстық­тaрдың тaнуын­ қaжет ете­ді. Осығaн бaйлaныс­ты шекaрaлaрдың бе­рік­ті­гі, әді­лет­ті­лі­гі де­мaр­кaция же­лі­сі­нің геогрaфия­лық сипaттaрынa ғaнa тәуел­ді емес, сондaй-aқ екі мүд­де­лі жaқ қол жет­кіз­ген тү­сі­ніс­тік­ке қa­тыс­ты.

­Тәуел­сіз­дік aлғaннaн ке­йін­ Қaзaқстaн хaлықaрaлық қaтынaс­тaрдың то­лық құ­қық­ты aкто­ры бо­лып тaбыл­ды. Мем­ле­ке­ті­міз үшін мaңыз­ды мәселенің бі­рі – қa­уіп­сіз­дік, оны қaмтaмaсыз ету­дің не­гі­зі – Рес­пуб­ликa шекaрaсын нығaйту.

Жоғары оқу орнында студенттердің азаматтық-патриоттық дүниетанымын қалыптастыру ұзақ және әлеуметтік процесс. Бұл ретте жастардың азаматтық-патриоттық сезімдерін қалыптастыру аксиологиялық компонентке негізделеді. Студенттердің азаматтық ұстанымының көрінісі рухани құндылықтардан тұратын азаматтық-патриоттық дүниетанымға негізделуі тиіс.

Азаматтық адамның сенімінің, ой-сезімінің және әрекетінің тамыры. Азаматтық тәрбие – бұл қоғамның әрбір мүшесіне қажетті азаматтық сапаны қалыптастырудағы тәрбие жүйесі. Осыған орай азаматтық тәрбие саяси, құқықтық, сондай-ақ патриоттық және ұлтаралық қарым-қатынас мәдениеті ретінде біртұтас қаралады. Саяси, азаматтық, патриоттық және құқықтық тәрбие бір-бірімен тығыз өзара байланысты тәрбие салалары.

«Азаматты  тәрбиелеу»,  «Отансүйгіштік»  ұғымы  педагогикалық  әдебиеттерде  «Азаматтық  тәрбие»,

«патриотизм» ұғымдарымен алмастырыла қарастырылған.

Отанға, өз халқына, тіліне, туған жеріне, мемлекеттің тарихына деген сүйіспеншілік туралы түсініктерін қалыптастыру және оны қайырымдылық пен қоғамдық мәні бар волонтерлік қызметке белсенді қатысу арқылы тиімді қолданылуы мүмкін. Студент жастардың әлеуметтік қалыптасуы, олардың мүмкіндіктерін жалпы қоғам мүддесіне қарай толық іске асыру жастардың жағымды субъективті ұстанымдарын қалыптастыруға, қоғам мен мемлекет мүддесінде оның жан-жақты әлеуетін дамытуға бағытталған заманауи тәрбие процесін ұйымдастыру мәселелерін өзектендіреді.

Мақалада орыс тілін оқытуға лингвомәдени көзқарастың мәні қарастырылады, лингвомәдени құзыреттіліктің анықтамасы беріледі, лингвомәдени көзқарастың негізгі принциптері ажыратылады. Мәдени даму контекстінде тілдің бірегейлігі, тіл мен мәдениеттің тығыз байланысы анықталды. Қазіргі білім берудің басты міндеті жастарды оқыту мен тәрбиелеу процесінде мәдениеттің рөлін, сондай-ақ қоғам дамуының осы кезеңіне сәйкес келетін білім беру модельдерін анықтау болып табылады.

Біздің ойымызша, бұл процесс білім беру мәселелерін шешуде негіз болып табылады. Осы процесті іске асырудың бастапқы кезеңінде барлық білім беру категорияларына қолданылатын теориялық ережелерді әзірлеу алдыңғы қатарға шығады.

Мәдениет, білім, тұлға ұғымдарын бір мәдени-гуманитарлық жүйе ретінде қарастыруға мүмкіндік беретін оқытуға мәдени көзқарасты қолдану орынды болады. Бұл ережелер орыс тілі сабақтарында мәдени көзқарасты қолдануға негіз болды. Мәдени көзқарас тұжырымдамасы білім беру процесінің барлық кезеңдерінде мәдени мұраны біртіндеп енгізуді білдіреді. Метағылым ретінде мәдениеттану тұрғысынан мәдени көзқарасты мәдени құндылықтардың жиынтығы, оқушының жеке басына әсер ететін және оны жан- жақты дамытатын әдістер мен әдістердің белгілі бір жүйесі ретінде қарастырған жөн.

Бұл мақалада кәсіптік дискурсты шет тілінде оқыту әдістемесі мен тиімділігін оқуда сөйлеу жағдайлары мен рөлдік ойындар арқылы зерттеледі. Оқытудың дәстүрлі және инновациялық әдістерін ықпалдастыра отырып, зерттеу студенттердің құзыреттілігін және олардың кәсіби қарым-қатынас жасаудағы шапшаңдығын арттыруға бағытталған. Әдістеменің негізгі компоненттері сөйлеу үлгілерін, тілдік жаттығуларды енгізуді, әртүрлі кәсіби жағдайларда білімді қолдануды қамтиды.

Әдістеменің негізгі компоненттері сөйлеу үлгілерін, тілдік жаттығуларды енгізуді, әртүрлі кәсіби жағдайларда білімді қолдануды қамтиды. Зерттеу Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің «Шет тілі» мамандығының 2 курс студенттерімен тәжірибе негізінде қарастырылған. Нәтижелер бұл интерактивті және иммерсивті (терең) әдісті шет тіліндегі кәсіби дискурсты дамытуда оң үрдіске әкелгенін көрсетті. Зерттеуде кәсіптік қарым-қатынас жағдайында шет тілін меңгеру нәтижесі көбінесе оқыту процесін қызықты және серпінді ететін дұрыс тәсілге байланысты деген қорытынды жасалады. Бұл әдiснамалық тәжірибе арқылы шет тiлiн оқытудың қазiргi заманғы әдiстерi туралы, әсiресе кәсiби дискурсивтiк даярлық саласында құнды ақпарат ұсынады.

Currently, mathematical modeling and the use of information technologies in the agro-industrial complex (Agro-Industrial Complex) are beginning to play a huge role in the successful functioning of various industries and sectors of the economy. Their introduction into the structure of the agro-industrial complex is dictated primarily by the need to ensure security and create conditions for the favorable functioning of the sphere as a whole. The purpose of the research in this article is to substantiate the effectiveness of using mathematical models and information technologies to optimize the region’s agro-industrial complex in the context of the functioning of the digital economy.

To write this study, the basis was taken from scientific journals that examine the issues of managing innovation in the agro-industrial complex, forecasting the development of firms involved in agriculture, as well as statistical data on the state of the country’s agriculture. The research methods in this work are mathematical modeling, data analysis, system analysis of the agro-industrial complex. One of the most important results of the study is the development of models that optimize agricultural enterprises.

The first of the models takes into account the influence of various factors on the development of the agricultural sector. The second model makes a forecast based on various weather conditions. It is also worth noting that the work examines such an aspect as the use of information technology in the agro-industrial complex, and identifies the main actions for analyzing an enterprise for the level of threats in the information sphere. The theoretical significance of the study lies in the fact that based on the results obtained, it is possible to develop an optimal management strategy for an agro-industrial enterprise.

The practical significance of the work is that, based on the models, it is possible to optimize the use of resources in an enterprise and develop an effective forecast for making management decisions.

Қазіргі уақытта бизнесті басқаруды кез келген кәсіпорында, соның ішінде агроөнеркәсіптік кешенде (АӨК) де жүзеге асыруға болатын инновациялық бағдарламалық жүйелерге ерекше назар аударылуда. Зерттеудің мақсаты – RUNA WFE автоматтандырылған жүйесін агроөнеркәсіптік кәсіпорындарда пайдалану мүмкіндігін талдау. Мақалада қолданылатын зерттеу әдістері эксперимент, жүйелік талдау.

Зерттеу материалдары кәсіпорындардағы бизнесті басқарудағы инновациялық құрамдас бөлікті қарастыратын бірқатар мақалалар мен ғылыми журналдар болып табылады. Бұл жұмыста ұсынылған зерттеудің ең маңызды нәтижелері агроөнеркәсіптік кешен саласында қолданылуы мүмкін бағдарламалық қамтамасыз етудің негізгі функционалдық мүмкіндіктерінің көрінісі болып табылады, сонымен қатар бағдарламалық қамтамасыз етуде енгізілген талдаудың негізгі мүмкіндіктері қарастырылған және фирмаларда автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді енгізудегі негізгі факторлар мен тәуекелдер.

Зерттеудің теориялық маңыздылығы алынған нәтижелерді кәсіпорынға инновацияларды енгізудің тиімді жоспарын құруға, сондай-ақ компаниядағы бизнес-процестерді оңтайландырудың тиімді әдіснамасын құруға қолдануға болатынында. Зерттеудің практикалық маңыздылығы: кәсіпорында бизнес-процестерді автоматтандыру жүйелерін енгізудің арқасында кәсіпорынның әртүрлі деңгейлері арасындағы басқару және үйлестіру міндеттерін жеңілдетуге, еңбек пен материалдың құнын төмендетуге болады. ресурстарды, жабдықтауды басқаруды және өндірісте шешім қабылдаудың тиімділігін арттыру, сол арқылы тиімділікті арттыру, ұйымның жұмыс істеуі.

Мақалада персоналды басқарудың маңызды міндеті ретінде персоналды бейімдеудің негізгі тұжырымдамасының теориялық аспектілері ашылады. Барлық ғылыми тұжырымдамалардың пайда болу реті бойынша отандық және шетелдік зерттеушілердің әртүрлі түсіндірмелеріне толық талдау жасалады. Сонымен қатар, мазмұнның жаңа сипаттамалық ерекшеліктері анықталады, барлық қызметкерлердің және тұтастай ұйымның пікірі бойынша бейімделудің негізгі мақсаттары, негізгі міндеттері анықталады.

Қазіргі уақытта персоналды бейімдеу белгілі бір персоналды басқару жүйесінің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Бейімделу процесінің өзі басқарылады және барлық жаңа жұмысшыларды ұйымның негізгі мәдениетіне, ұйымның барлық ішкі тәртібіне, сондай-ақ осы компания ұсынатын барлық нақты талаптар мен үміттерге, олардың негізгі жұмыс орнына бейімдеуге бағытталған.

Сонымен қатар, бейімделу белгілі бір уақытты ғана емес, сонымен бірге қаржылық шығындарды да азайтады, жұмыс орнын игеруге және максималды қайтарыммен өз бетінше жұмыс істеуге. Демек, бейімделупроцесі басшылыққа да, қызметкерлерге де тиімді. Сондықтан менеджменттегі бұл мәселе өте маңызды деп айтуға болады. Тиісінше, жұмыс орнындағы персоналды бейімдеудің барлық мәселелері кез келген компания үшін басты мәселе болып табылады, өйткені персонал негізгі технология ретінде әрекет етеді. Бұл технология белгілі бір кадрлық саясаттың арқасында жүзеге асырылады және оны ұйым бекітеді.

Мақалада көрсетілген зерттеу нәтижелері әртүрлі коммерциялық кәсіпорындардың персоналды бейімдеу жүйелерін құруда қолданылуы мүмкін. Осылайша, осы тақырыпты неғұрлым егжей-тегжейлі дамыту үшін компанияның корпоративтік мәдениетінің деңгейлерін сақтау және дамыту мақсатында персоналды бейімдеудің ұйымдастырылған процесінің, сонымен бірге ұйымдағы әлеуметтік-психологиялық климатты тұрақтандыруға және жақсартуға әсерін бағалау көзделеді.

Электр көлігі энергетика саласындағы заманауи технологиялар мен инновациялардың арқасында мүмкін болды. Бүгінгі таңда әлем қоршаған ортаға зиянды әсерді азайту үшін экологиялық таза көлікті пайдалануға белсенді түрде көшуде. Осы саладағы жетекші ғалымдар электр көлігінің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету үшін үлкен жұмыс жасады. Электр көлігінің басты проблемасы батареяларды зарядтаудың шектелуі және зарядтау станцияларының инфрақұрылымының болмауы болып табылады. Жетекші ғалымдар бұл мәселеде жұмыс істеп жатыр және қауіпсіз және жылдам зарядтауды қамтамасыз ететін жаңа шешімдерді табуда. Зерттеудің негізгі мақсаты Қазақстандағы электр көлігі инфрақұрылымын дамыту мәселелері мен перспективаларын зерделеу болып табылады. Зерттеу шеңберінде Қазақстан Республикасының Ұлттық статистика бюросының ресми көздерінен алынған Қазақстанның электр көлігі инфрақұрылымын дамытудың статистикалық көрсеткіштері жинақталды. Жүргізілген талдау электр көлігін таратуды жеңілдететін бірінші кезектегі міндеттерді анықтауға мүмкіндік берді: электр көлігі нарығын дамыту үшін қолайлы экономикалық орта құру, қалаларда электр автобустарын енгізу, тартқыш батареялар мен электромобильдерді кәдеге жарату бойынша кәсіпорындар құру үшін бизнесті ынталандыру, елдегі электр көліктері өндірісін қолдау және дамыту, электр көлігі саласындағы мамандарды оқыту және даярлау, электр көлігін басқару жоспарларын әзірлеу және оны пайдалануды бақылау.

Мақалада қазақстандық кәсіпорындарда кәсіби тәуекелдерді бағалауда қолданылатын көрсеткіштер негізделеді. Саладағы қауіпсіздік көрсеткіштерін жақсарту үшін қауіпсіздік жөніндегі мамандар жергілікті бағалауды жүргізуде шешуші рөл атқарады. Осылайша, қауіпсіздік тәуекелдерін қауіпсіздік мамандарының түсінуі мен қабылдауы тәуекелдерді бағалаудың сапасы мен сенімділігіне әсер ететіндігі қарастырылды.

Ғылыми әдебиеттерге сәйкес, ұйымдағы кәсіби тәуекелді бағалауда жалпы көрсеткіштер қолданылады. Кәсіби тәуекелді жұмыстағы жазатайым оқиғалардың саны, жұмыскерлерді қауіпсіздік бойынша оқыту іс- шараларының саны және т.б. сияқты көрсеткіштер негізінде өлшеуге болады. Алайда, жалпы көрсеткіштердің қолданылуы ұйымның шынайы жағдайын көрсетпеуі мүмкін. Сондықтан зерттеудің басты мақсаты – өндірістік жарақаттанудың статистикалық мәліметтерін талдай отырып, кәсіптік тәуекелді бағалаудың жекелеген көрсеткіштерін анықтау.

Кәсіби тәуекелдерді бағалауда Қазақстан Республикасындағы 2012-2021 жылдар арасындағы жазатайым оқиғалар мен өндірістік жарақаттану серпініне, еңбек қызметіне байланысты, оның ішінде өліммен аяқталған жазатайым оқиғалар кезінде зардап шеккендер саны бойынша талдау жасалды. Көптеген жарақаттану факторлары мен жазатайым оқиғалардың негізгі себептері қарастырылып, тиісті уақыт кезеңіндегі өндірістік жарақаттану көрсеткіштері, экономикалық қызметтің, өнеркәсіптің әртүрлі салаларындағы және жалпы мемлекеттегі өндірістік жарақаттану серпіні туралы қорытынды жасалды.

Ұйымды тиімді басқарудың маңызды факторларының бірі жұмыс күшін ынталандыру болып табылады, өйткені ол еңбек өнімділігін арттыруға, жұмысқа қанағаттануды жақсартуға ықпал етеді, сол арқылы кәсіпорынның жалпы табысына ықпал етеді. Мотивацияға ынталандыру, кәсіби өсу мен даму мүмкіндіктерін қамтамасыз ету, жағымды жұмыс ортасын құру, тұрақты кері байланыс және тану сияқты әртүрлі әдістер арқылы қол жеткізуге болады. Қызметкерлер ынталы болған кезде, олар өз жұмысына көбірек тартылады және оларға адал болады, бұл өнімділіктің жақсаруына және жұмысқа қанағаттануының жоғарылауына әкелуі мүмкін. Мотивацияланған қызметкерлер өз ұйымына адал болып қалу ықтималдығы жоғары, бұл қызметкерлердің ауысуын азайтады және ұзақ мерзімді тұрақтылыққа ықпал етеді. Тиімді басқару ұйымның қажеттіліктеріне де, жеке қызметкерлердің қажеттіліктеріне де назар аударуды талап етеді. Қазіргі әлемде қызметкерлерді кәсіпорындарға тарту мен ұстауға назар аударылып отырғанын ескере отырып, еңбек мотивациясының тақырыбы өте өзекті болып табылады. Үздік жұмыс күші үшін жаһандық бәсекелестік жағдайында ұйымдар өз қызметкерлерін ең жақсы жұмыс істеуге ынталандыру, өнімділікті арттыру және инновацияларды ынталандыру жолдарын табуы керек.

Бұл мақаланың мақсаты тиімді басқару факторы ретінде жұмыс күшінің еңбек мотивациясының процесін Bridge компаниясы мысалында зерттеу болып табылады. Мақаланың аясында еңбекті мотивациясының негізгі принциптері мен әдістері, сондай-ақ олардың қызметкерлердің жұмысына әсері қарастырылады. Зерттеу барысында қарапайым мадақтаудан бастап материалдық марапатқа дейінгі еңбек ынтасының алуан түрлері қарастырылып, олардың артықшылықтары мен кемшіліктері анықталады. Жұмысшылардың мотивациясын зерттеудің ғылыми жаңалығы жұмысшыларды ынталандыру, тарту және еңбек өнімділігі жүйесін жетілдірудің жаңа тәсілдерін зерттеуде жатыр.

Зерттеу нысаны мен тақырыбы әртүрлі аспектілер болып табылады, мысалы: еңбекақы төлеу жүйелері, мотивациялық бағдарламалар мен сыйлықақылар, еңбек жағдайлары мен ұйымдастырылуы, қызметкерлерді оқыту және дамыту және қызметкерлердің мотивациясы мен өнімділігін арттыру үшін қолданылатын әртүрлі әдістер мен тәсілдер. Бұл материалдық және материалдық емес ынталандыруды қамтуы мүмкін. Белгілі бір ұйымда еңбек мотивациясының қай әдістері жақсы жұмыс істейтіні және оларды қалай жақсартуға болатыны туралы толық түсінік алу үшін зерттеу әдістері ретінде сұхбат және Bridge компаниясының деректерін талдау пайдаланылды.

Мақалада Ресей Федерациясының Қылмыстық Кодексі бойынша зорлауды саралаудың проблемалық аспектілері қарастырылады, олар «дәрменсіз жағдай» туралы заңда нақты анықтаманың болмауына байланысты жәбірленушілердің дәрменсіз күйін абстрактілі түсінумен түсіндіріледі. Жәбірленушілердің дәрменсіздігінің түрлерін анықтау және зерттеу негізінде жәбірленушінің дәрменсіз күйін анықтауды талдау және кеңейту, сондай-ақ құрбанның дәрменсіз күйін қолдана отырып қылмыс жасаудың қолданыстағы тәжірибесін талдау, саралаудың даулы мәселелерін шешу бойынша ұсыныстар енгізу зерттеу мақсатын тұжырымдауға мүмкіндік берді. Жүргізілген талдауға сүйене отырып, автор заң шығарушы қорғалмаған құрбандардың, атап айтқанда жасына байланысты дәрменсіз күйде болатын балалардың жағында екенін атап өтеді. Жасына байланысты дәрменсіздік ықтимал жағымсыз салдардың пайда болуы туралы тәжірибе мен білімнің болмауымен түсіндіріледі, бұл көбінесе олармен жасалған әрекеттердің сипаты мен мағынасын толық түсіне алмайтындығын түсіндіреді. Сонымен бірге, автор қылмыс жасаған кезде он төрт жасқа толған, бірақ он сегіз жасқа толмаған адамның кәмелетке толмағандар мен жасөспірімдердің дәрменсіз жағдайын пайдалана отырып, зорлауды саралаудың қиындықтарын қарастырады (Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексінің 131-бабына ескертпе аясында). Бұл зерттеуде автор Ресей Федерациясының Қылмыстық Кодексінің 131-бабына ескертуді талдауға сүйене отырып, зорлауды саралауда жаңа проблемалардың пайда болуын, соның ішінде субъективті кінә қою принципін бұзу қаупін атап өтеді. Зерттеудің практикалық маңыздылығы қылмыстық заңнаманы жетілдіру бойынша заң шығару қызметінде тұжырымдалған қорытындыларды, ұсыныстарды қолдану және пайдалану мүмкіндігі, тергеу және сот практикасын қоса алғанда, құқық қорғау қызметінде, «жеке тұлғаның жыныстық тұтастығы мен жыныстық еркіндігіне қарсы қылмыстар» тақырыбын қылмыстық құқық пәні бойынша оқу процесінде мақаланың қорытындылары мен ережелерін зерттеу аясында пайдалану болып табылады.

Мақалада Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (Ерекше бөлігі) мәтіндеріне мемлекеттік және орыс тілдерінде жүргізілген лингвистикалық сараптаманың нәтижелері жинақталады. Мақала мақсаты

«Құқықтық актілер туралы» ҚР Заңының 24-бабының 3-бөлігіне сәйкес нормативтік құқықтық актілер мәтіндерінің түпнұсқалығын қамтамасыз етуді қазақ және орыс тілдерінде қамтамасыз етуді іске асыру бойынша ҚР Азаматтық Кодексінің (Ерекше бөлігінің) екі тілдегі мәтіндеріне салыстырмалы линвистикалық- құқықтық сараптама жүргізу арқылы заң терминдерінің аудармасындағы сәйкессіздіктерді анықтау, терминологияның дұрыс аудармасын ұсыну болып табылады. Сараптама нәтижелері «Қазақ тіліндегі заң терминдерінің бірыңғай сөздігін» жасауға мүмкіндік береді. Заң терминдерінің көпшілігі ағылшын, француз, латын тілдерінен енгізілген, сондықтан бүкіл әлемде өзгеріссіз қолданылады.

Осыған байланысты, автор ұлттық заңнамада шет тілінен енгізілген заңды терминдерді қазақ тіліне аудармай-ақ түпнұсқа түрде қолдану туралы пікірін білдіреді. Халықаралық құқық терминдері аударылған жағдайда оның мағынасы дәл сәйкес келмейді, екінші жағынан, әртүрлі ұқсас сөздерді қолдану арқылы біз заңның сапасын жоғалтамыз деген ой айтылады. Қорытындыда азаматтық заңнамадағы заңды терминдердің дұрыс аударылуын қамтамасыз ету үшін оларды біріздендіру, стандарттау қажет деген ұсыныс беріледі.

Азаматтардың құқықтaры мeн бoстaндықтaры, aр-нaмысы мeн қaдір-қaсиeті мeмлeкeт пен қоғамның eң жoғaры құндылығы. Мaқaлa куәгeрлeр мен жәбiрлeнушілeрдi құқықтық қoрғaудың зaмaнaуи мәсeлeлeрінe, oлaрдың қылмыстық сoт ісін жүргізудeгі іс жүргізу жaғдaйын жaқсaртуғa aрнaлғaн. Жәбірлeнушінің құқықтық мәртeбeсін қaрaстырa oтырып, aвтoр oны жасалған қылмыстың нәтижeсіндe құқықтaры мeн зaңды мүддeлeрі бұзылғaн қылмыстық прoцeстің нeгізгі фигурасы рeтіндe aнықтaды жәнe қoғaмның әлeумeттік үміттeрінің бірі oның бұзылғaн құқықтaрын қoрғaу жәнe қaлпынa кeлтіру eкeнін әділ aтaп өтті. Қaзaқстaн Рeспубликaсы Пaрлaмeнтінің зaң шығaру қызмeті нeгізіндe aвтoр қoлдaныстaғы Қылмыстық жәнe қылмыстық іс жүргізу зaңнaмaсынa дeпутaттaр қaбылдaғaн, қылмыстық прoцeстің бәсeкeлeстігі мeн aшықтығын күшeйтугe, қoрғaу тaрaпының өкілeттіктeрін кeңeйтугe бaғыттaлғaн жeкeлeгeн тұжырымдaмaлық түзeтулeрді көрсeтті. Қoрғaуғa құқығы бaр куәнің құқықтық мәртeбeсін, oның қaрaпaйым куәдaн aйырмaшылығын рeттeйтін қылмыстық іс жүргізу зaңнaмaсының нoвeллaлaрының бірінe eрeкшe нaзaр aудaрылды, oсы қылмыстық прoцeскe қaтысушының іс жүргізу мәртeбeсін aнықтaудaғы қaйшылықтaр мeн құқықтық oлқылықтaрды жoюғa бaғыттaлғaн зaң шығaрушы қaбылдaғaн шaрaлaр aтaп өтілді. Бұдaн бaсқa, қылмыстық прoцeскe қaтысaтын aдaмдaрдың қayіпсіздігін қaмтaмacыз eту, жәбірлeнушілeрдің білікті зaң көмeгін aлу құқығы сияқты өзeкті мәсeлeлeр қoзғaлды; жәбірлeнушігe қылмыспeн кeлтірілгeн мoрaльдық жәнe мaтeриaлдық зиянды өтeу, жәбірлeнушілeргe зиянды өтeу институты да қаралған. Ұлттық жәнe шeтeлдік зaңнaмaны тaлдaу нeгізіндe aвтoр «сoт төрeлігін қaлпынa кeлтіру» құрaлдaрының тиімділігін, жәбірлeнушілeрді қoлдaудың aрнaйы қoрынaн кeлтірілгeн зиянды өтeуді көрсeтті. Мaқaлaдa қылмыстық- құқықтық ықпaл eтудің бaсқa шaрaсы рeтіндe oтaндық «мәжбүрлі төлeм» зaңнaмaсындaғы баяндаулардың бірінің «құқықтық тaбиғaты» түсіндірілді. Біздің eліміздe жәбірлeнушілeргe өтeмaқы төлeудің жaңa институтын eнгізудің құқықтық бaзaсынa жәнe жәбірлeнушілeргe шұғыл, біржoлғы мaтeриaлдық көмeк көрсeту жөніндeгі тиісті қoр қызмeтінің тeтігінe тoлық тaлдaу жaсaлды.