Preview

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің Хабаршысы

Кеңейтілген іздеу

Жарияланды: 2023.12.25

Том 71, № 4 (2023)
Шығарылымды жүктеу PDF (Russian)
6-15 388
Аннотация

Саяси мәселелер мен белгілі бір халықтың билікке наразылығын зерттеу – әлемдегі негізгі проблемалардың бірі болып келеді. Бұл жағдайда халық бұқарасына қатысты жүргізілетін белгілі бір саясат маңызды. Қазіргі уақытта саяси лексика мен тарихнамада ХХ ғасырдың басында Ресей империясында жүргізілген ұлт саясатына қатысты қарама-қайшы идеялар қалыптасты. Православиелік-христиандық мемлекет ретінде белгілі болған Ресей империясында ұлт саясаты орыс емес этностардың жағдайын емес, империялық лексикаға сәйкес «бөтендер» саналатындардың конфессияларының мәртебесін және ішінара жергілікті діни институттармен анықталған осы әлеуметтік өмірді ұйымдастырудың ерекшеліктерін реттеумен ғана шектелді.

Мұндай «ұлттық» саясаттың жалғыз субъектісі империялық орталық болды, ал орыс емес халықтар тек «ұлттық» басқарудың объектісі болып қала берді, бұл Орталық Ресейге ресейлік емес халықпен қосылған барлық территорияларды біртұтас Бүкілресейлік қоғамның құрамына айналдыруға бағытталды. Іс жүзінде күштеп біріктіру саясаты христиандандыру мен орыстандырудың «өркениетті» саясатының әртүрлі нұсқаларына айналды, десекте бұл әрекеттер империя үшін күткен нәтиже бермеді.

Бұл мақала ХХ ғасырдың басында Орталық Азия халықтарының өзін-өзі анықтау үшін күресте аса маңғызды рөл атқарған қазақ халқының екі көрнекті өкілі – Мұхамеджан Тынышпаев пен Мұстафа Шоқайдың саяси өмірбаяны туралы түсініктерін кеңейтуге мүмкіндік беретін үш фотосуретке арналған.

16-30 2428
Аннотация

Мақалада Маңғыстау өңіріндегі Кеңес өкіметінің саяси билік ұйымы Маңғышлақ ревкомының қызметі, түбектің саяси-экономикалық дамуындағы жүргізген жұмысы қарастырылады. Түркістан Автономиялы Кеңестік Социалистік республикасы құрамында, Закаспий облысына қараған Маңғышлақ революциялық комитетінің өлкенің Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасының құрамына өтіп, Адай революциялық комитетіне ауысқанғанға дейін қызмет жасаған өтпелі бірнеше ай ішіндегі қызметі Маңғыстау облыстық архив деректері негізінде талданады. Маңғыстау аймағында Кеңес өкіметі бірден орнаған жоқ. Азамат соғысы кезеңіндегі түбектегі жағдай тұрақты болмай, Закаспий контрреволюциялық Уақытша үкіметі өз позициясын нығайтуға тырысып, Ашхабад өкіметінің нұсқауымен ақ гвардияшылар армиясына ерікті адамдарды тартып, халық арасында дүрбелең туғызды.

Уақыт өте келе Маңғыстау біртіндеп Деникин, Толстов және басқалардың әскерлерін жабдықтау базасына айналды. 1919 жылдың аяғында генерал Толстов үшін аймақтың стратегиялық маңызы едәуір өсті. Оның жеңіліске ұшыраған Армиясының әскерінің қалғаны Маңғыстаудан пана тапты. Уездің азық түлік басқармасы ақ гвардияшыларды асырап, жабдықтау органына айналды. Қызыл Армияның жауынгерлік операция нәтижесінде миноносцес «Карл Либкнехт» бастаған кеңес флотилиясы Форт-Александровскіні басып алып, билік орнатты. Маңғыстауда Каспий флотилиясы орнатқан Атқару комитеті екі ай ғана билікте болып, оның орнына келген Маңғышлақ ревкомының атқарған жұмысына қатысты деректер жиынтығы сол кезеңдегі өлкенің жағдайын суреттеп, баяндауға негіз болды.

Маңғышлақ революциялық комитеті өзінің Кеңестік билік жұмысын Форт-Александр қаласынан әрі жүргізе алмады, бірақ ақгвардияшылардан кейін қирап, қаңырап қалған қаланы қалпына келтіруге біраз талпынды. Түбекте жартылай көшпелі өмір сүру әдісімен күн көрген Маңғыстау қазақтары арасында ревком билігі толық орнамағанымен, елге тұрақтылық пен бейбітшілікті әкеліп, шалғайдағы халыққа кеңестік жүйені орнатып, коммунистік саяси билікті жүргізген алғашқы саяси ұйым ретінде тарихта қалды.

31-40 329
Аннотация

Мақалада Қазақстан тарихында қасіретке айналған екінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы қарапайым қазақ халқының тұрмысы, соның ішіндегі Атырау облысы халқының тылдағы ерлігі, әйелдер мен балалардың соғыста жеңіске жету жолында қосқан үлесі баяндалады. Соғыстың маңызды тарихи оқиғалары зерттеліп, соғыс тарихы мен майдангерлердің ерлігі жан-жақты зерттелгеніне қарамастан әлі де ақтаңдақтары көп. Солардың бірі тылдағы ауыл адамдарының соғыс жағдайындағы күнделікті өмірі мен олардың жеңіске жету жолындағы жасаған еңбектері тасада қалып қойып келді. Мақаланың мақсаты ХХ ғасырдың 40-шы жылдары елдегі еңбекші халықтың жағдайын, елжандылығын, соғысқа қажеттілікті қамтамасыз етудегі жанкешті еңбегін, олардың еңбегінің бағалануын ауызша тарих арқылы жинақталған дереккөздерімен көрсету болып табылады. Деректер тылдағы тұрғындардың әлеуметтік жағдайының қиындығына қарамастан ынта-жігері мықтылығының арқасында мойымай, жеңіске үлесін қосқанын дәлелдейді. Кәсіпшілшіктерде қызмет еткен жұмысшылардың уақытпен санаспай қызмет етуі жеңіске деген табандылықты байқатты. Басшылық тарапынан түрлі марапат пен «көшпелі қызыл ту» сынды еңбекке ынталандыру жарыстары да өз нәтижесін берді.

41-49 406
Аннотация

Мақалада бастауыш сынып мұғалімінің психологиялық-педагогикалық әлеуетін диагностикалаудың әдістемелік тәсілдері негізделген. Зерттеу нәтижесінде автор қазіргі заманғы мұғалімдер бірқатар объективті және субъективті себептер бойынша өздерінің психологиялық-педагогикалық әлеуетін толық іске асыра алмайтындығын, бұл оның кәсіптік қызметіне және бастауыш сынып оқушыларын оқыту мен тәрбиелеуге теріс әсер етуі мүмкін екенін айтады. Белгілі бір психологиялық-педагогикалық қасиеттерді қалыптастырмас және дамытпас бұрын, педагогикалық шеберліктің нақты компоненттерінің болуы немесе болмауы құбылысына бағытталған психодиагностика жүргізу қажет. Ол үшін зерттеуді сапалы және сапалы жүргізуге мүмкіндік беретін әдістемелік құралдарды таңдау керек. Мұндай психодиагностиканы құрудың бір әдісіпедагогикалық тәжірибеде қолданылатын психологиялық-педагогикалық қасиеттер мен сапаларды анықтау әдістерін қолдану, оларды қажетті міндеттерге өзгерту қажет болған жағдайда, яғни нұсқаулықты, бірлескен серияны және бағалау критерийлерін өзгерту кезінде. Нақты және потенциал – бұл бірдей қасиеттер мен сапа, тек нақты қасиеттер қазірдің өзінде қалыптасқан және дамыған, ал потенциалдар мұғалімнің кәсіби тұлғасында болмауы немесе толық қатыспауы және жұмыста пайдаланылмауы мүмкін, оларды қалыптастыру және жетілдіру қажет. Автор нақты әдістерді талдауды және түсіндіруді мақсат етпейді, мақалада бастауыш сынып мұғалімінің психологиялық-педагогикалық әлеуетін диагностикалау процесіне жалпы көзқарас қарастырылады.

50-59 305
Аннотация

Қазіргі таңда сапалы білім беру мақсатында мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде инновациялық технологиялар кеңінен қолданылуда. Сабақта инновациялық технологияларды қолдану балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді, жағымды эмоционалдық реакция тудырады, баланың көркемдік және шығармашылық қабілеттерін дамытады. Шығармашылық қиял балалар шығармашылығындағы негізгі бөліктердің бірі ретінде қарастырылады. Бұл тақырыптың өзектілігі бұл психикалық процестің баланың шығармашылық әрекетінің әртүрлі формаларының құрамдас бөлігі болып табылатындығында. Көптеген психологтар мен педагогтар жасампаздық қабілеті баланың табиғатына тән, ал ересек адам оның еркін сөйлеуіне кедергі жасамауы немесе кедергі жасамауы керек деп санайды. Бірақ тәжірибе мектеп жасына дейінгі баланың шығармашылық даму процесіне араласу қажеттілігін көрсетеді, өйткені әрбір бала шығармашылық белсенділікті өз бетінше көрсете алмайды. Балаға қазір оның әрі қарай дамуына әсер ете алатын білікті мұғалім қажет.

«Ниткография» технологиясын қолданудағы мақсат – мектеп жасына дейінгі балалардың көркемдік талғамын арттырып, қол еңбегіне баулу. Ғылыми мақалада мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық қабілеттері мен қиялын дамытуда ниткография технологиясын қолдану тәжірибесі қарастырылған.

59-72 3315
Аннотация

Бұл мақалада Қазақстандағы педагогикалық білім берудегі жасанды интеллекттің (ЖИ) өсіп келе жатқан рөлі егжей-тегжейлі қарастырылады. Жергілікті оқытушылармен және технология сарапшыларымен жүргізілген ауқымды зерттеулер мен сұхбаттардың арқасында біз жасанды интеллект құралдарын қолданудың салдары мен мүмкіндіктерін зерттейміз. Біздің талдауымыз жасанды интеллектке негізделген бұл жүйелердің педагогикалық тәжірибені қалай өзгертетінін, оқытуды жекелендіруге ықпал ететінін және оқытушылар мен студенттер арасындағы қарым-қатынас динамикасын жақсартатынын көрсетеді. Мақалада сондай-ақ деректердің құпиялылығы, этикалық дилеммалар және педагогтардың цифрлық сауаттылығына деген сыни қажеттілік сияқты жасанды интеллект технологияларын енгізу кезінде қазақстандық білім беру секторының алдында тұрған өзекті мәселелерге баса назар аударылады.

Мақалада сонымен қатар интеллект интеграциясы мұғалімдерді даярлау модельдерінде парадигманы өзгертуді қажет ететіндігі атап көрсетілген: дәстүрлі педагогикалық әдістерден технологиялық тұрғыдан жетілдірілгенге дейін. Біз Қазақстандағы жағдайды қарастырамыз, білім берудің цифрлық трансформациясына бірегей жолын құжаттай отырып және жасанды интеллект осы елдің ерекше білім беру міндеттерін қалай шеше алатынын және жасанды интеллекттің дамуына әртүрлі үлестерін зерттей отырып, біз студенттер мен оқытушыларға жасанды интеллекттің және этикаға бағытталған оқу бағдарламалары мен біліктілікті арттыру арқылы жасанды интеллект туралы білуге мүмкіндік беруіміз керек. Қазақстан жағдайында педагогикалық білім беруде жасанды интеллектті қолданудың көп қырлы әлеуеті мен қыр-сырын аша отырып, бұл мақала мүдделі тараптарға жасанды интеллектті оқытушыларды даярлау бағдарламаларына интеграциялау жөнінде негізделген шешімдер қабылдауға көмектеседі. Бұл ретте білім беру ұмтылыстарын цифрлық жетістіктермен үйлестіру қажеттігі атап өтіледі, бұл Қазақстанның технологиялық интеграцияланған білім беру болашағына жолдағы іргелі қадам болып табылады.

73-83 167
Аннотация

Бұл мақала өнімділікке негізделген сыйақы, қызметкердің сыйақысын өнімділікке байланыстыратын төлем жоспары және кез келген шартты элемент сияқты көрсеткіштерді растайды.

Қызметкердің жалпы сыйақысын анықтаудың бірнеше түрлі жолдары бар. Мысалы, өтемақы жағдайлардың күрделілігіне және байланысты міндеттерге байланысты болуы мүмкін. Ал өтемақы ақшалай немесе ақшалай емес болуы мүмкін. Қызметкердің өнімділігіне немесе құзыретіне негізделген өтемақы, ең алдымен, еңбекақыны ақшалай түрде көрсетуді көздейтін болса да, әрқашан қаржылық сыйақыға жатпайтыны түсіндіріледі.

Әлемдік қаржы дағдарысы корпорацияларды кадрлық қамтамасыз етуді ұтымды ету қажеттілігін туғызды, еңбекті ынталандыру мен ынталандыруды қайта қарауға, жалақының әлеуметтік-экономикалық белсенділігін және ұйым персоналына басқа да төлемдерді тиімді деңгейде ұстап тұруға әкелді.

Қызметкерлерге сыйақы беруді ұйымдастыру қағидаттарының болмауы қызметкер мен ұйым арасындағы қарым-қатынастың айқын бұзылуына әкеледі.

84-96 196
Аннотация

Қазақстан Республикасының аграрлық саладағы экономикалық өсуі ішкі және сыртқы нарықтардағы ауыл шаруашылығымен айналысатын кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілік дәрежесімен анықталады. Заманауи бәсекелестік жағдайында ауыл шаруашылығы ұйымдарының бәсекелестік артықшылықтарын арттырудың елеулі факторы болыпдамуды әртараптандыру факторы табылады.

Аграрлық салада әртараптандыру үдерістерін жүзеге асыру экономиканың өзге салаларына қарағанда ауыл шаруашылығы мамандарының жеке бастамаларымен ұштастыра отырып, мемлекеттік қолдау шараларының неғұрлым салмақты жүйесін болжайды, өйткені ауыл шаруашылығында ең басты құрал жер және өндірісі табиғи-климаттық жағдайларға тәуелді. Осы мәселелердің барлығы Қазақстан экономикасының аграрлық секторы үшін өзекті.

Аталған тақырыптағы мақала қазіргі қазақстандық жағдайларда агроөнеркәсіп кешендеріне қолдануда әртараптандыру тұжырымдамасын жандандырудың әлеуетті мүмкіндіктерін зерделеуге және анықтауға бағытталған. Мақалада өндірісті тиімді әртараптандыру процестерін анықтайтын факторлардың себепсалдарлық байланыстарын зерттеу, Қазақстан экономикасының аграрлық секторының даму жағдайын талдау негізінде агроөнеркәсіп кәсіпорындарын әртараптандыру тұжырымдамасын дамытудағы проблемалық аспектілерді анықтау мәселелері зерделенген. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы өндірісін әртараптандыру процестерін кеңейту және тереңдету негізінде агроөнеркәсіптік кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мүмкіндіктерінің әлеуетін зерттеу әдістері мақалада ұсынылған.

Зерттеу нәтижелері, біздің ойымызша, елдегі аграрлық саланы қалыптастыруды жандандыруға мүмкіндік береді, ал аграрлық салада әртараптандыру үдерістерін қалыптастырудың белгіленген стратегиялық басымдықтары осы тұрғыда дамыту қажет сәттерге назар аударуға мүмкіндік береді.

96-106 326
Аннотация

Қазіргі таңда цифрлық технологиялардың дамуы мен оның таратылуы жалпы қоғамның дамуымен қабылданатын құбылыстардың бірі болып отыр, ел экономикасының тұрақты дамуына айтарлықтай әсер етеді және оның экономикалық даму үшін жасап отырған мүмкіндіктерін толықтай пайдалануымыз керек. Цифрлық технологиялардың дамуы цифрлық экономика дамуының негізі болып табылады. Бірақ цифрлық технологиялардың одан әрі дамуы адами капиталмен тығыз байланысты, оны дамытуға инвестицияны арттыруды да қажет етеді.

Мақалада адам капиталы цифрлық технологиялардың дамуына да, тұтастай алғанда цифрлық экономиканың дамуына да әсер ететін негізгі факторлардың бірі екендігі атап өтілген. Адам капиталы цифрлық экономикада ел экономикасының қарқынды және сонымен бірге тұрақты дамуының қозғаушы күші рөлін атқара алады. Сондықтан адами капиталдың өсуіне ерекше назар аудару қажет. Осы мақсатта мақала адами капитал мен цифрлық экономиканың даму үдерістерінің өзара тәуелділігін зерттеуге арналған. Осы тәуелділікті зерттеуде индикаторлардың авторлық жүйесі құрылды, Қазақстан Республикасында адами капиталды және цифрлық экономиканы дамытудың эконометрикалық модельдері құрылды. Сонымен қатар, авторлар цифрлық экономиканың даму үдерістерімен өзара байланыста болатын экономикалық өсу мен адами капиталды дамыту үдерістерін күшейту туралы гипотезаны тексерді.

106-113 312
Аннотация

Бұл мақала банк саласындағы қаржы технологияларын (финтех) дамытудың қазіргі заманғы үрдістері мен перспективаларын талдауды қамтиды. Салыстырмалы талдау АҚШ пен Ұлыбританияны қоса алғанда, дамыған шет елдер мен дамушы финтех-нарығы бар ел ретінде Қазақстан арасында жүргізілді.Зерттеу бірнеше негізгі нәтижелерді анықтайды. Біріншіден, шет елдер мен Қазақстан арасындағы финтех инвестицияларының көлеміндегі айырмашылыққа талдау жасалды. Екіншіден, зерттеу банктер мен финтех компаниялары арасындағы ынтымақтастыққа назар аударылды. Үшінші маңызды аспект ретінде реттеуші орта алынды. Реттеудің финтехтің дамуына әсерін бағалау, сондай-ақ инвестициялар көлемі, финтех-стартаптар саны және әртүрлі елдерде финтех-қызметтерді пайдалану туралы статистикалық деректерді талдау мақсатында шет елдердегі және Қазақстандағы реттеу актілері мен заңнамаларына салыстырмалы талдау жүргізілді.Мақаланың нәтижелері сонымен қатар әртүрлі елдердегі финтех қызметтеріне тұтынушылық сұраныстың артуын көрсетеді.Финтех компаниялары мен банктердің қаржылық сауаттылық пен клиенттердің хабардарлығын арттыруға назар аударуы маңызды.Финтехтің зерттеулері осы саланы одан әрі зерттеуге және дамытуға көптеген мүмкіндіктер тудырады. Финтех банк секторын трасформациялауды жалғастыруда және оның динамикасы мен сын-қатерлерін түсіну болашақта табысты дамудың кілті болып табылады.

114-122 226
Аннотация

Қазіргі уақытта Қазақстанда кәсіпкерлік білім берудің түсінікті, қисынды құрастырылған тұтас жүйесі жоқ. Білім беруге негізделген кәсіпкерлікті оқытудың тұжырымдамалық тәсілін өзгерту қажет. Бұл білім жиынтығы білім алушылардың дербес іс-әрекеті процесінде ғана пайда болатын құзыреттер мен дағдыларды иеленудің тиімділігі жағынан төмен екендігімен түсіндіріледі.

Мақаланың басты мақсаты-кәсіпкерлік білімнің Қазақстан жоғары оқу орындары түлектерін жұмысқа орналастыруға әсерін зерттеу және болашақта кәсіпкерлер ретінде Қазақстан экономикасын дамытудың катализаторы болатын болашақ мамнадарға кәсіпкерлік білім беру арқылы студенттердің кәсіпкерлік дағдыларын қалыптастыру бойынша ұсынымдар әзірлеу.

Зерттеудің әдістемелік негізі болып жүйелік талдау, статистикалық талдау және сауалнама болып табылды. Біздің зерттеу түлектердің жұмысқа орналасуын және түлектердің кәсіпкерлігін зерттеу үшін сапалық және сандық әдістерді біріктірді. Атап айтқанда, сауалнама жүргізілді, кәсіпкерлік білім берудің құндылықтары мен қажеттіліктері және оны қалай жақсартуға болатыны туралы деректерге талдау жасалды. Сапалы тәсіл зерттеу мәселелері бойынша терең талдау жүргізуге мүмкіндік берді.

Зерттеу нәтижелері бойынша қазақстандық студенттердің кәсіпкерлік ойлауы мен қабілеттері тұрғысынан дайындығын жетілдіру бойынша ұсыныстар беріліп, жоғары оқу орындарының ішкі ортасын қайта құруда материал ұсыну үшін университет студенттерін тарта отырып, қосымша зерттеулер жүргізу қажеттігі айтылды.

122-130 237
Аннотация

Дағдарысты басқарудағы жетекші рөл басқару стратегиясы болып табылады. Ол тек дағдарысты еңсеру мәселелеріне ғана бағытталған емес. Стратегия туындаған дағдарыстың нақты себептерін жедел тануға және жоюға мүмкіндік береді. Біріншіден, бизнестің сыртқы және ішкі ортасының орындылығын зерттеп, бағалау қажет. Талдау кезінде ұйым үшін басымдықты қажет ететін белгілер пайда болады. Әрбір жеке жағдайда алынған ақпаратты құрастырыңыз. Осындай жағдайда кәсіпорынның нақты жағдайын ойлап, зерттеңіз. Даму деңгейін жедел зерттеу кәсіпкерлік қызметтің дағдарыстық жағдайларында іс-қимыл жоспарын құруға мүмкіндік береді.

Бұл мақала дағдарысты басқарудың қажеттілігін ғана емес, сонымен бірге маңыздылығын ашады, сонымен қатар дағдарыс жағдайында дағдарысқа қарсы стратегияға маңызды рөл береді. Стратегиялық бағдарламаны жасау, стратегияның ерекшеліктерін көрсету және соның негізінде дағдарысты басқару жоспарын әзірлеу қажет.

Экономикалық дамудың қазіргі кезеңінде кәсіпорындардың қаржылық талдау мәселесі өте өзекті болып табылады. Оның қызметі көбінесе қаржылық жағдайына байланысты. Сондықтан кәсіпкерлік ортаны зерделеу мен талдауға ерекше көңіл бөлу керек.

Мақаланың мақсаты отандық кәсіпорындарда стратегиялық жоспарлау мен басқару жүйесін қалыптастыру бойынша тәжірибеде одан әрі қолданудың теориялық тәсілдерін зерттеу және зерделеуге бағытталған.

Бұл баптың өзектілігі нарықта бәсекелестіктің болуын сақтау үшін барлық ұйымдардың шаруашылық қызметіне мезгіл-мезгіл өзгерістер енгізіп отыруына байланысты.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы кәсіпорынды стратегиялық жоспарлауға арналған идеяларды ұсыну

болып табылады.

Зерттеудің объектісі мен пәні әртүрлі аспектілер болып табылады, мысалы: дағдарыстық құбылыстардың алдын алу және кәсіпорынның тұрақты жағдайын қамтамасыз ету. Бұл аспектілерді дағдарысқа қарсы шаралар жүйесін қолдану арқылы шешуге болады. Процестердің құрамдас бөліктерін қайта қарау осы процестің әдістері мен құралдарын зерттеу арқылы мүмкін болады. Кәсіпорындарды дағдарысқа қарсы басқару, теориялық және әдістемелік мәселелер, экономиканы нығайту кезеңінде тәжірибеде туындайтын мәселелер.

Мақалада отандық кәсіпорындардағы стратегияға кедергілер анықталып, бағаланады. Функционалдылықты арттыру үшін қоршаған ортаны, бөліктерді және процестерді білу. Ақпараттық қамтамасыз ету, жоспарлау және басқару жүйелерін дамытуға дұрыс көзқарасты таба білу.

Зерттеу процесінде кәсіпорындарда дағдарыстық жағдайлардың туындау себептері және одан шығу жолдары қарастырылды. Экономиканың тиімділігі дағдарысқа қарсы басқарудың белсенділігіне байланысты.

132-141 206
Аннотация

Мақалада Үндістандағы құқықтық жүйе мен демократиялық үдеріс көрсетілген. Мақаланың негізгі идеясы Үндістанның құқықтық жүйесіне қатысатын процестерді талдау. Елдің құқықтық жүйесі оның әлеуметтік жүйесінің бір бөлігі болып табылады және қоғамның әлеуметтік, саяси, экономикалық және мәдени ерекшеліктерін көрсетеді. Үндістан демократиясы негізінен динамикалық. Өзгерістер бірте-бірте болуы мүмкін, бірақ бұл өзгерістер демократияның әлеуметтік трансформацияға бейімділігін көрсетеді. Әлемдік тәртіп еніп жатқан неолибералдық дәуірде табиғи құқық принциптері этика, саясат, басқару, қоғам, мәдениет және құқық салаларында кең ауқымды рөл атқаруда. Бұл мақалада табиғи құқық философиясының демократиялық принциптер мен тәжірибелерді заңдастырудағы рөлі қайта бағаланады. Жұмыс істеп тұрған демократия қоғамның ар-ожданына үміт артады, тек оның тіршілігіне ғана емес, оның дамуына да үміт артады. Мақалада қоғамдық қозғалыстарды «конституция құруға» біріктірудің постструктурализмдік көзқарасы және олардың дүниетанымы мен салыстырмалы идеяларын қорғауға арналған бағынышты ұсыныс көрсетіледі. Мақалада «демократия прогрессивті идея ретінде» мен «демократия теориялық тұрғыдан әрекет ететін идея ретінде» шекарасын ажырату әрекеті болып табылады. Мақалада қазіргі Үндістан демократиясының үш негізгі құрамдас бөліктеріне назар аударылады, яғни. Трансформациялық конституционализм, инклюзивті әділеттілік және жақсы басқару.

141-150 205
Аннотация

Адам өмірін қоғамдық деңгейде де, жеке тұлғалық деңгейде де құндылық тұрғысынан алып қарасақ, басты игілік екеніне көз жеткіземіз. Тиісінше, адамның өмір сүруге құқығы қоғам қызметі басышлыққа алатын ізгілік қағидасының мәнін құрайды. Сол себепті де, мемлекет адам өмірін қорғауға міндеттенеді. Мемлекет тарапынан қамтамасыз етілетін бұл қорғаныс азаматтардың қоғамда өмір сүруін қолайлы әрі қауіпсіз етуге бағытталады. Өзін-өзі өлтіруге қатыстылығы үшін қылмыстық жауапкершілік ұзақ уақыт бойы шетелдік қылмыстық құқық жүйелеріндегі құқықтық және этикалық талдаудың тақырыбы болды.

Зерттеу жұмысында мақалада көтерілетін басты мәселе – адамды өзін-өзі өлтіруіне дейін жеткізу әрекетіне жауаптылықты көздейтін шет мемлекеттердің қылмыстық заңнамаларына салыстырмалы зерделеу жүргізілген. Бұл талқылау әртүрлі шетелдік юрисдикциялар қолданатын құқықтық тәсілдерді қарастырады және бұл мәселеге әртүрлі көзқарастарды көрсетеді.

Сондай-ақ, автор өз зерттеуінде жалпы және арнаулы әдістерді (аналогия, анализ, синтез, салыстырмалы-құқықтық әдіс) қолдандды.

150-157 385
Аннотация

Қазақстан Республикасындағы құқықтық дауларды шешудің баламалы әдістері институттарын практикалық және одан әрі енгізуді ескере отырып, заң қоғамы бітімгершілік рәсімдердің мәртебесі мен құқықтық қызметін, әсіресе дауларды медиативтік жолмен шешу технологиясын одан әрі заңнамалық бекітуге назар аударады. азаматтар мен заңды тұлғалардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың соттан тыс нысандары қоғамдық келісімді дамытуға, қоғамдағы жанжалдарды азайтуға, сондай-ақ ұзақ мерзімді перспективада ынтымақтастық қатынастарын дамытуға ықпал етеді.

Бүгінгі таңда біздің қазақстандық қоғамда медиация институтын қолдану бұл механизмнің Қазақстан Республикасындағы даулар мен жанжалдарды шешудің әмбебап тәсілі ретінде қажет екенін көрсетеді. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының «Медиация туралы» Заңының қолданылуын зерделеу барысында медиация саласындағы кейбір мәселелер анықталып, сәйкесінше медиация саласындағы заңнамалық актілерге мониторинг жүргізіліп, оларды шешу жолдары ұсынылды.

Қазақстан Республикасының медиация саласындағы нормативтік-құқықтық базасын, жеке-құқықтық қатынастардағы, сондай-ақ жария-құқықтық қатынастардағы құқықтық дауларды шешу жолдары туралы заманауи теориялық көзқарастарды жалпылама талдау негізінде мақалада медиация мәселелері талқыланады. қоғамдағы әлеуметтік шиеленісті, жанжалдарды азайту және қоғамдық келісімді дамыту үшін Қазақстан Республикасында мектеп медиациясын одан әрі енгізу, сонымен қатар қолдану аясын кеңейту ұсынылады. Біздің елімізде азаматтар мен заңды тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын толық іске асыру үшін тараптардың сот және соттан тыс тәртіпте ымыраға келудің әртүрлі тәсілдері заңды түрде бекітілген және қолданылуда.



ISSN 2077-0197 (Print)
ISSN 2790-332X (Online)