Жарияланды: 2023.03.17
Бұл мақалада санжақ жүйесі және оның өзгерістері мен салдары туралы жазылған. Мұны қарастыру үшін алдымен дала өркениеті туралы жалпы мағлұмат беріліп, монғолдардың маньчжур билігіне өткені жазылады. Соңында маньчжурлардың моңғол жерінде орнатқан санжақ жүйесінің негізгі ерекшеліктері зерттеліп, оның көшпелі өмірге тигізген әсері айтылады. Түркілер мен моңғолдар тарих бойы дала өркениетінің негізгі тасымалдаушысы болды. Тайпа негізінде ұйымдасу нәтижесінде түрік және моңғол тайпалары бір-біріне үздіксіз еніп отырды. Ғасырлар бойы даладағы тұлғаны қабылдау өмір салты серіктестігіне жалғасты. Монғолдардың маньчжур билігіне өтуімен монғолдардың ұлт бірліктеріне негізделген құрылымы өзгерді. Бұл құрылым маньчжур сотымен қарым-қатынасқа негізделген монархиялық жүйеге айналды. Маньчжурлар, монғолдардың шығысындағы тағы бір көшпелі элемент, бойындағы өзгерістерді пайдаланады. Монғол өлкесінде санжақ жүйесі құрылғандығы баяндалады.
Бұл мақалада негізінен тастан жасалған бұйымдар, оның ішінде таяқтар, асатаяқтар туралы баяндалады. Олар әдетте зооморфты болып, көбінесе жылқының бейнесі жиі кездеседі. Асатаяқтардың иконографиялық қасиеттеріне көп көңіл бөлінеді. Сондай-ақ, осы заттардың басқа да сипаттамалық ерекшеліктері нақтыланып, сипатталды.
Мақаланың басты мақсаты Обь-Ертіс өзендері аумағындағы қола дәуірі кезіндегі сәндік-қолданбалы өнерде кең таралған жылқыға табыну құбылысын түсіндіруге тырысу болды. Асатаяқтардың басындағы жылқы бейнесінің көптеп кездесуі жылқы малының қасиетті мағынасы мен ерекше мәртебесі болғандығының басты дәлелі болып табылады. Мақалада жылқы бейнелі тас асатаяқтардың көп жағдайда кездейсоқ олжа ретінде табылуына мән берілді. Олар Семей және Өскемен қалалары маңынан және Алтайдағы Шипуново-Ⅴ қорымының қираған жерлеу орындарынан табылды. Бұндай заттардың кеңінен табылуының басты себебі осы аймақтағы тұрғындардың шаруашылық кәсібі мен халықтың тұрмыс-тіршілігінде жылқы малының маңызды рөл атқаруына байланысты болды. Бұл тұжырым бұған дейін де табылған археологиялық материалдармен дәлелдене түседі. Атап айтқанда, олардың функционалдық мәні жағынан ұқсас басқа да зооморфтық бейнелерде кездесуінен көрініс табады. Алайда, олардың барлығы әдебиетте біздің дәуірімізге дейінгі II мыңжылдықтың бірінші жартысына жатқызылатын тас асатаяқтар деп біркелкі аталады.
Нәтижесінде, тастан жасалған бұл бұйымдардың функционалдық сипаты олардың билік атрибуттарының бірі ретінде пайдалануында және биліктің символына айналған деген қорытынды жасалды.
Мақалада XX ғасырдың 20-30 жылдары Қазақстанның қазіргі Атырау және Маңғыстау облыстарының территориясында бұрынғы тарихи әдебиеттерде «Адай көтерілісі» атымен белгілі болған Кеңес үкіметінің қысымшылық, озбырлық саясатына қарсы бағытталған халықтың жаппай күресі мен оны большевиктердің адам айтқысыз қатыгездікпен аяусыз жаныштап басуы туралы баяндалады. Азамат соғысынан кейінгі совет үкіметінің күштеу саясаты Батыс өлке халқының наразылығының артуына, жұртшылықтың байы бар, кедейі бар ашық күреске шығуына алып келді. Бұл мақаланың мақсаты – Адай көтерілісінің тек Маңғыстау өңірін ғана емес, ең әуелі Атырау облысының Қызылқоға, Ембі аудандарының Сағыз, Топырақшашқан, Жем өңірлерін қамтыған сол кезде өмір сүрген жұртшылықтың кеңестік биліктің әділетсіздігіне қарсы жаппай қатысқандығын баяндау болып табылады. Мақаланың нәтижесінде, тарих ғылымына бұрын белгісіз болып келген Адай көтерілісіне қатысты деректер көрсетілді. Қазан төңкерісінен кейін бүкіл республика бойынша және қазіргі Атырау облысының территориясында өмір сүрген халықтың әлеуметтік жағдайы өте төмен болды. Экономиканың табиғи даму заңдылықтарын есепке алмау және толассыз әкімшілендіру ауыл шаруашылығын мүлде мүшкіл халге түсіріп, жағдайды күрт шиленістіріп жіберді. Ол халықтың наразылығын туғызып, көтеріліске алып келді.
Ғылыми пайымдауды зерттеудің көптеген маңызды себептері бар: Ұлттық (planea) және халықаралық (Pisa) деңгейлеріндегі стандартталған тесттері оқушылардың қаншалықты жақсы оқып жатқанын нақты көрсетпейтіндігін, оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауға ынталандырудан гөрі мұғалімдердің көбінесе тақырыпты оқытуға назар аударуына қарайды. Осыған байланысты, бұл зерттеудің мақсаты физиканы «Жоғары маргинализация» деп аталатын орта мектеп деңгейінде оқытқанда ғылыми пайымдауда қандай өзгерістер болатынын анықтау. Мұны істеу үшін Лоусонның «Сыныптағы ғылыми негіздеме» тесті пайдаланылды. Екі топқа тест берілді, бірінші топқа бақылау тесті және екінші топқа эксперименттік. Эксперименттік топта шама, бірлік және айнымалы сияқты ұғымдарды қолдануға бағытталған оқыту әрекеті жүргізілді. Мұғалімдер студенттердің бұл ұғымдарды байланыстыруда қиындықтарға тап болғанын олардың жаттығу орындауы қиынға соққанын хабарлады. Бақылау тобы, керісінше, сыныпты әдеттегідей алды. Дегенмен, екі топ үшін де тесттен кейінгі нәтижелер эксперименталды топ пен бақылау тобы арасында статистикалық маңызды айырмашылықтар болмағанын көрсетті. Осы нәтижелерге қарамастан, студенттер физика курсының бірінші бөлімінде эмпирикалық-индуктивті пайымдауда қалатыны анықталды. Сондықтан, ұқсас жағдайларда студенттерді оқытудағы міндет гипотетикалық-дедуктивті пайымдауға көшуге ықпал ететін әрекеттерді жобалауы болады.
Ақпараттық процестер – адам мен қоғам өмірінің маңызды құрамының біріне айналған қоғам дамуының ақпараттық кезеңі. Білім беру тәжірибесі дамуының қазіргі кезеңінде білім беруге ақпараттық технологияларды кіріктіруге және олардың арасында қашықтықтан оқытуға оқу процесін ұйымдастырудың жаңа, қарқынды формаларын іздеу мәселесі өзекті болды. Осыған байланысты, білім берудің жекелеген қашықтықтан түрін қалыптастыра отырып, нақты қашықтықтан технологияларды бөле отырып, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды білім беру процесіне интеграциялау қажеттілігі артып келеді.
Мақалада жоғары оқу орнының білім беру процесінде қашықтықтан оқыту технологияларын қолдану нұсқалары қарастырылады. Сонымен, «қашықтықтан оқыту», «қашықтықтан білім беру технологиялары» ұғымдары нақтыланды, сондай-ақ қашықтықтан оқыту технологияларын қолдана отырып, ЖОО-ның оқуға көшуге дайындығы және осындай оқытудың тиімділігін талдау туралы мәліметтер ұсынылды.
Қазіргі білімді адам үнемі өңдеуді қажет ететін ақпараттың үлкен ағынымен қоршалған. Жоғары оқу орнындағы көптеген пәндерді студенттер оқытушымен тікелей байланыссыз, яғни тәуелсіз негізде оқиды. Осыған байланысты қазіргі заманғы жоғары оқу орындары материалдық-техникалық құралдармен жеткілікті дәрежеде жабдықталған, бұл білім алу процесін жеделдетуге, сондай-ақ ішінара виртуалдандыруға мүмкіндік береді. Интернет желісінің көмегімен ақпарат алмасу, мысалы, әдебиеттерді тарату, пәндердің теориялық аспектілерін зерттеу сияқты технологиялар қысқа мерзімде білім беру мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдай еңбек нарығын түбегейлі өзгертуде. Кәсіптердің жаңа түрлерінің пайда болуына байланысты кәсіби білім беруде мамандарды кәсіби психологиялық жағынан қалыптастыру көкейкесті мәселе болып отыр. Қазірдің өзінде жоғары білікті кәсіби мамандарды іздеу, оларды іріктеу жұмыстары елімізде қарқынды жүргізілуде.
Кәсіби мамандарды даярлауда басты назар экономиканың шапшаң дамуына негізделген кәсіби ұтқыр, өз ісінің білікті мамандарын даярлау, кәсіби білім беру, мамандарды кәсіби психологиялық жағынан қалыптастыру мәселесіне көңіл аударуда.
Болашақ мамандарға кәсіби білім беруде студенттердің кәсіби жағынан қалыптасуын, кәсіптік өмірдегі қиындықтарды еңсеруін, жұмысыз жастарды қайта бейімдеу, психофизиологиялық мүмкіндіктері шектеулі адамдарды кәсіптік оңалту, еңбек қабілеттілігін жоғалтпау жағына ерекше мән береді.
Қазір жастар қандай мамандықты қаламасын, оның кәсіби жағынан өсуі өзінің таңдаған мамандығына байланысты. Кәсіпті таңдау, оны іріктеу, кәсіпті игеру, кәсіптік әрекеттің мазмұнын дұрыс түсіну, кәсіпті игерудегі кедергілерді дау‑дамайларды, дағдарыстарды жеңу, кәсіби жағынан қалыптасу мамандық таңдауда басты талаптар болып саналады. Мамандық пен кәсіпті таңдау күрделі болғандықтан қолданбалы психологияның жаңа саласы «Кәсіби психология» атты пәннің алар орны ерекше.
Мақалада бағалы қағаздармен айналысатын компаниялардың бос ақша ағындарының ұлғаюы көрсетілген. Акционерлік қоғамдардың бос ақша ағындары айналым қаражаттарының қаншалықты тиімді пайдаланылатындығын көрсетеді. Бұл ретте, егер компанияның қызметінде айналым капиталын ұлғайту есебінен бос ақша ағыны азаятын болса, акционерлік қоғамдардың табысы төмен активтерді сатып алу кезінде айналым қаражатын тиімсіз пайдаланғанын көрсетеді. Мақалада бос ақша ағынын есептеуге қатысты отандық және шетелдік экономистердің теорияларын қолдану қарастырылған.
Зерттеуде таңдалған «Андижондонхусулот», «Андижан облыстық электр желілік кәсіпорны» және «Қоқан механикалық зауыты» акционерлік қоғамдарының бос ақша ағындары талданып, негізгі капиталдың (Bc), айналым капиталының (Wc) және амортизация шығындарының (De) өзгерістері өзара тәуелді екендігі анықталды. Қарастырылып отырған компаниялардың бос ақша ағындарының екі еселенгені байқалды. «Андижондонхусулот» АҚ-ның 2017-2021 жылдардағы бухгалтерлік балансына, акционерлік қоғамдардың таза қайта инвестициялау динамикасына талдау жүргізілді.
Автор акционерлік қоғамдардың бос ақша ағындарын анықтаған кезде компанияның EBIT көрсеткіші операциялық кірістер мен салықтарды есепке алғаннан кейін қолданылатынын түсіндіреді.
Зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, компанияның бос ақша ағынын арттырудың маңызды аспектілері ерекшеленеді.
Қазіргі уақытта экологиялық проблемалар ерекше жаһандық сипатқа ие болды. Бұл, ең алдымен, қоғамның материалдық прогресін жоспарлау және жүзеге асыру кезінде адам өмірі мен басқа тіршілік иелерінің экологиялық ережелері ескерілмегендігіне қатысты. Осыған байланысты қазіргі уақытта әлемнің барлық дерлік елдері, атап айтқанда экономикалық тұрғыдан дамыған елдер өздерінің экологиялық саясатын құруға, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануды қалыптастыруға және оларды толықтыру үшін қаржы ресурстарын ұсынуға барынша күш салуда. Экологиялық саясатты қамтамасыз етуде мемлекет басты рөл атқарады, бірақ қазіргі қоғамда мемлекеттік аппарат экологиялық саясаттың жалғыз субъектісі емес, саяси партиялармен, сондай-ақ ғылыми және кәсіби қауымдастықтармен және коммерциялық компаниялармен бірге көпшіліктің бірі ғана. Барлық мемлекеттердің саясатының маңызды бөлігі бола отырып, экологиялық саясат және оны жүзеге асыру немесе орындамау азаматтардың көзқарастарына әсер етеді.
Қазіргі уақытта Қазақстан аумағында жеке құдықтары мен суы бар құдықтары жоқ ауылдар/елді-мекендер, жайылымдар көп. Мемлекет бұл мәселені Қазақстанның бүкіл аумағында жүзеге асырылатын, «Инвестициялық инвестициялау кезінде агроөнеркәсіптік кешен субъектілерінің ұшыраған шығындарының бір бөлігін өтеу қағидалары», Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 29 сәуірдегі №421 қаулысымен бекітілген және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 23 қаңтардағы қаулысымен бекітілген «Ауыз су» бағдарламасы сияқты шалғайдағы елді мекендерді сумен қамтамасыз етудің түрлі бағдарламаларын енгізу арқылы шешуге тырысуда, бірақ осы шаралардың барлығына қарамастан, объективті және субъективті жағдайларға байланысты көптеген шалғай аудандар әлі де суды күтуде. Бұл зерттелетін тақырыптың өзектілігін растайды.
Зерттелетін тақырыптың жаңалығы жеке секторларда және қала маңындағы аудандарда су тартуға арналған ұңғымаларды бұрғылау, су арналары түріндегі құрылыстық инфрақұрылымы бар сумен жабдықтау жүйесін, сорғы станциясын және су құбырларын орнату бойынша қызмет көрсету бизнесін ұйымдастыру деп атауға болады.
Мәселені шешудің ұсынылып отырған артықшылығы дәстүрлі бұрғылау машиналарына қарағанда осы бұрғылау жабдығы бар дайын ұңғыманың құнының төмендігінде және тасымалдаудың қарапайымдылығында.
Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар кезінде қаза тапқандар санын азайту үшін ел өңірлеріндегі жекелеген кәсіпорындардың еңбекті қорғау саласындағы жұмысына қатаң бақылауды күшейту қажет. Өндірістік жарақат еңбек қауіпсіздігі саласындағы шешімді қажет ететін жетекші мәселелердің бірі болып қала береді. Бұл жағдайда өндірістегі жазатайым оқиғалардың табиғатын және оларды жоюдың оңтайлы әдістерін қарастыру мәселесі өзекті. Осы бағытты жетілдіру үшін статистика органдарымен жасақталған жазатайым оқиғалардың статистикалық мәліметтері бойынша 2021 жылы Қазақстан Республикасында 2133 жазатайым оқиға тіркелді. Зардап шеккендердің жалпы санынан әйелдер 18,2% құрады. Мұның өзінде 240 адам топтық жазатайым оқиғалар кезінде, 351 – кәсіптік аурулардан, 47 – улану кезінде зардап шеккен. Жазатайым оқиғаның нәтижесінде 592 адам жабық сынық, 456 – сыртқы жарақат, 246 – шайқалудан болған жарақат және ішкі ағзалардың жарақаты, 124 – ашық сынық, 106 – термикалық күйіктер алды, 71 – ашық жарақат. Дененің неғұрлым әлсіз бөліктері: бас, бастың толып жатқан зақымдары (34 адам); көкірек қуысы (осы жарақаттан 32 адам өлді). 2021 жылы ең көп тараған кәсіптік аурулар: дорсалгия (200 адам); радикулопатия (196 адам); діріл әсері және басқа сыртқы себептері (146 адам). Зардап шеккендердің көпшілігі – бірінші ауысымдағы жұмыс істеген 30 жастан 45 жасқа дейінгі білікті жұмысшылар.
Осы мақалада статистикалық деректер негізінде өндірісте қаза тапқандар мен зардап шеккендер бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасы экономикасының салалары бойынша жұмыс істейтіндердің жарақаттану көрсеткіштері талданады, неғұрлым жарақаттану қаупі бар салалар айқындалады.
Мақалада көкөністерді өндіру мен сатудың өзіндік ерекшеліктері қарастырылады, ауыл шаруашылығы өндірісі субъектілерінің санаттары бойынша көкөніс өнімдерін өндіру мен өткізу тиімділігінің өзгеруіне әсер ететін себептер мен көрсеткіштер көрсетіледі, көкөніс өнімдерін өндіру мен сатудың негізгі экономикалық көрсеткіштері арасындағы тәуелділікті анықтауға экономикалық-статистикалық талдау жүргізіледі. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары қызметінің тиімділік көрсеткіштері – ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында көкөніс өндірісінің рентабельділік деңгейі қарастырылды, сатылған өнімнің 1 центнерінің өзіндік құнының көрсеткішіне талдау жасалды.
Ауыл шаруашылығы бағытындағы субъектілер: Атырау облысының ауыл шаруашылығы құрылымдары, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары, дара кәсіпкерлер және шаруа немесе фермер қожалықтары бойынша көкөніс өнімдерін өндіру мен өткізу тиімділігінің өсуі мен төмендеуіне кейбір факторлар мен көрсеткіштердің әсер етуінің себептері мен салдары анықталды. Көкөніс өнімдерін өндірудің экономикалық тиімділігін арттыру мәселелерін зерттеу көкөніс өндірісінің тиімділігінің өсу факторлары мен шарттарын анықтаудың және көкөніс өнімдерін өндірудің тиімділігіне экономикалық талдау саласында практикалық ұсыныстарды әзірлеуді мақаланың негізгі мақсаты етіп қояды.
Көкөніс өнімдерін өндірудің экономикалық тиімділігін арттырудың маңыздылығы мен әр түрлі аспектілері көптеген мәселелерді, соның ішінде әдістемелік мәселелерді жан-жақты зерттеуді қажет етеді.
Мақалада болашақ оқиғалардың ықтималдығын бағалау үшін қолданылатын экономикалық қызметті болжаудың ғылыми әдістері сипатталған. Ғылыми болжау әдістері туралы әртүрлі дереккөздерден материалдар жинақталып, осы саладағы бар ғылыми білімнің толық көрінісін беру үшін жалпыланған. Белгілі бір жағдайда қай әдіс тиімді болатынын жақсы түсіну үшін әртүрлі ғылыми болжау әдістерінің артықшылықтары мен кемшіліктері, күшті және әлсіз жақтары анықталып қолдану қажет. Болжаудың ғылыми әдістерін қолдану бойынша ұсыныстар ұсынылып, қаржы, экономика, маркетинг және т.б. сияқты әртүрлі салаларда болжаудың әдістерін қолдану бойынша тәжірибелік ұсыныстар жинақталып көрсетілді.
Болжаудың ғылыми әдістері қатаң дәл емес болуынан және олар негізделген деректердің толық болмауынан, сондай-ақ болжау процесінің күрделілігіне байланысты қателерді қамтуы мүмкін екенін ескеру маңызды. Сондықтан болжаудың ғылыми әдістерінде осы шектеулерді ескере отырып және олардың қатаң дәлдігі нақты болмайтынын да түсіну керек. Олар тек шешім қабылдауға көмектесетін нұсқаулық және/немесе құрал ретінде қызмет етеді, бірақ дәлдіктің кепілі емес және жеке ойлаумен талдауды алмастырмайды.
Осы мақаланың мақсаты құқық жүйесіндегі құқықтық санаттардың орны мен рөлі, еңбек құқығындағы «міндет» санатын зерттеудің мәні мәселелерін қарау болып табылады. Құқықтық категорияларды зерттеу құқықтық теориялық және құқықтық тұжырымдамаларды зерттеу әдістерінде құрылымдық және жүйелік тәсілдерді қолдануға мүмкіндік береді. Еңбек құқығына қатысты «міндет» санаты еңбек қатынастарының механизмімен тығыз байланысты. Еңбек құқығындағы «міндет» санатындағы белгілі бір тұжырымдамалық аппаратты әзірлеу ерекше қиындық тудырады, өйткені бұл санатқа «еңбек міндеттері», «еңбек функциясы», «еңбек саласындағы міндеттер», «еңбек міндеттемелері» және т.б. сияқты ұғымдар кіреді. «Міндет» құқық санаты ретінде, әсіресе, еңбек құқығы саласында өзгерістерге көп түседі. Елдің нарықтық экономикаға ауысуына байланысты жалпыға бірдей демократияландыру, жариялылық және қоғамның жаһандануы, бір жағынан, қоғамдық-әлеуметтік өмірдің барлық салаларының динамикалық дамуына серпін берді, шарттық қатынастардың еркіндігіне негізделген еңбек қатынастарын дамытудың жаңа бағытын анықтады. Екінші жағынан, қызметкер мен жұмыс берушінің өзара әрекеттесуінің азаматтық-құқықтық, шарттық элементтерінің артып келе жатқан әсері еңбек саласындағы «міндет» ретінде іргелі категория біртіндеп көпжақты болып келеді.
Ұсынылып отырған мақала кейбір посткеңестік мемлекеттердегі азаматтық институтына, соның ішінде белгілі бір мемлекеттің азаматтығын алу, одан шығу, азаматтықты тоқтату, азаматтықтан айырылу сияқты өзекті сұрақтарға мемлекеттердің азаматтық туралы заңнамаларын, халықаралық құқықтық құжаттарға шолу жасау негізінде өзгешеліктер анықталады. Бұл сұрақтар біздің елімізде де өзекті бола бастады. Азаматтық алу құқығы басқа азаматтық құқықтар мен бостандықтардан және белгілі бір міндеттерді орындаудан оқшауланған жағдайда жүзеге асырылмайтынын есте ұстаған жөн. Азаматтылық құқығына тұру құқығы, мемлекеттік істерді жүргізуге қатысу құқығы, сайлау және сайлану құқығы, дипломатиялық қорғалу құқығы және басқалары бір бірімен тығыз байланысты. Азаматтық және азаматтығы жоқтық мәселелері қоғамдық қатынастардың жаһандану проблемасына байланысты өзекті бола түсуде. Аталған сұрақ төңірегінде жүргізілген зерттеу нәтижесінде авторлық сараптаулар жасалып отыр. Қазіргі таңда мемлекеттермен қабылданған құқықтық актілердегі азаматтықты беру және азаматтықтан шығу сұрақтарына, тиісті заңнамаларда көрсетілген азаматтыққа байланысты талаптардың орындалмауының қандай жағдайларға әкеліп соғатыны жайында да салыстырмалы мағлұматтар беріледі. Сонымен қатар, Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан республикаларының конституцияларына, азаматтық туралы заңдарына, әкімшілік және қылмыстық заңнамаларына салыстырмалы құқықтық талдау жүргізу нәтижесінде анықталған ұқсастықтар мен өзгешеліктер анықталады.
Мaқaлaдa мeдиaция Қaзaқcтaн Pecпубликacындaғы дaулapды шeшудің coттaн тыc бacым бaғыттapының біpі бoлып тaбылaтын бaлaмaлы тәcілдepі қapacтыpылaды. Дaулapды (жaнжaлдapды) шeшудің бaлaмa тәcілі peтіндe мeдиaцияны дaмыту жәнe eнгізу жaлпы әлeмдік үpдіc бoлып тaбылaды. «Мeдиaция» ұғымы үшінші бeйтapaп тapaп қaтыcaтын дaулap мeн қaқтығыcтapды шeшудің бaлaмa әдіcін білдіpeді. Бұл peттe кeліccөздep кeзіндe мeдиaтop (дeлдaл) дaуғa құқықтық бaғa бepмeйді жәнe тapaптap apacындaғы қopытынды кeліcімгe eшқaндaй әcep eтпeйді. Мeдиaция – бұл coт жүйecін oңтaйлaндыpу жәнe жeтілдіpу, oғaн дeгeн ceнімді нығaйту, cыбaйлac жeмқopлық дeңгeйін төмeндeту. Мeдиaтopдың aлдындa тұpғaн бacты міндeт – дaулacушылapды кeліcімгe кeлтіpу – eкі тapaп тa шeшeтін шeшім. Əдeттe, кeйбіp жaғдaйлapдa мeдиaция дaулapды шeшудің coт әдіcтepінe бaлaмa бoлып тaбылaды, coнымeн қaтap apзaнғa түceді. Aлaйдa, Мeдиaция мaңызды шapты бoлып – тapaптapдың кeліcугe дeгeн ұмтылыcы caқтaлғaн кeздe ғaнa cәтті бoлaды. Қoғaмдық өміp пpoцecіндe cөзcіз жaнжaлды жaғдaйлap туындaйды жәнe oлap шeшуді тaлaп eтeді. Бұл peттe жaнжaлғa қaтыcушылap нe дaуды өз бeтіншe peттeугe тыpыcaды, нe тиіcті opгaндapғa, aтaп aйтқaндa coт билігі opгaндapынa жүгінeді. Aлaйдa, дaуды мұндaй шeшу әpдaйым тapaптapдың мүддeлepінe cәйкec кeлe бepмeйді, өйткeні дaуды coт apқылы шeшу тapaптap apacындa кoнceнcуcқa қoл жeткізугe бaғыттaлмaйды, іcті жeңіп aлғaн жәнe жeңілгeн тapaп әpқaшaн бoлaды, бұл caйып кeлгeндe қaқтығыcтың oдaн әpі өpшуінe әкeлуі мүмкін.
ISSN 2790-332X (Online)